در سال‌های اخیر توجه بیشتر به نقش مادر در بارداری، باعث شده تا اثرات نقش پدر در سلامت جنین نادیده گرفته شود. طی تحقیقات جدید، این نتیجه حاصل شد که پدران حتی قبل از تولد کودک، نقش مهم و قابل‌توجهی در سلامت آنها دارند. تمامی تغییرات روحی و جسمی پدر، نقش مهم و قابل‌توجهی در سلامت نوزاد دارد. در این مطلب به تأثیرات سن بالای پدر، تغذیه نامناسب، شغل، اضطراب، افسردگی و بیماری‌های پدر در سلامت جنین می‌پردازیم. امیدواریم پدران عزیز با دانستن و رعایت این نکات، از اکنون پدر خوبی برای فرزندشان باشند.
اهمیت سلامت پدر پیش از دوران بارداری
تأثیر شغل پدر بر سلامت جنین
در مطالعه‌ای که در یک بیمارستان بین نوزادان مبتلابه سرطان خون انجام گرفت، مشاهده شد که شغل پدران به ترتیب کشاورز، نقاش یا به‌گونه‌ای در تماس با هیدروکربن‌ها بود، درحالی‌که در کودکان سالم، بیشتر پدران به ترتیب کارگر و کارمند بوده‌اند. همچنین این مطالعات نشان داد که سموم کشاورزی، حشره‌کش‌ها و هیدروکربن‌ها، در ایجاد سرطان نقش عمده‌ای دارند.
شغل پدر حتی می‌تواند در جنسیت جنین هم نقش داشته باشد. برخی از شغل‌ها هستند که منجر به پایین آمدن کیفیت اسپرم و درنتیجه تولد فرزند دختر می‌شوند. کارگران مزارع و مردانی که در شغل‌هایی مانند مکانیکی مشغول هستند، احتمالاً به دلیل در تماس بودن این افراد با سموم و مواد شیمیایی از بین برنده اسپرم در محیط کار، کمتر احتمال دارد فرزند پسر داشته باشند. برای مقابله با اثرات این نوع مواد، توصیه می‌شود که هنگام کار از پوشش‌های محافظتی (دستکش، لباس کار) استفاده کنند.
همچنین برخی عوامل ازجمله تشعشات ناشی از نشت مواد پرتوزا، با تاثیرگذاری روی کیفیت اسپرم، مردان را دچار نازایی می‌کند.
تأثیر حالات روحی پدر در سلامت روان کودک
سلامت روحی روانی پدر و مادر نقش مهمی روی سلامت جسمی و روحی جنین خواهد داشت. به‌طورکلی ژنتیک والدین بر فرزند تأثیر خواهد داشت.
لازم است مطالعات انسانی بیشتری برای اثبات تأثیر استرس طولانی‌مدت پدر بر مشکلات جنینی و فرزندان انجام گیرد اما مطالعاتی که بر روی حیوانات انجام شد نشان داد که استرس مداوم، باعث تغییر در ژن‌های خاصی شده که به فرزندان منتقل می‌شود. ازاین‌رو بالا بودن سطح استرس در پدران می‌تواند مشکلات رفتاری در کودکان ایجاد کند.
احتمال بروز استرس و سایر اختلالات مرتبط با آن به شکل رفتاری به نسل‌های آینده قابل‌انتقال است. در مطالعات انجام‌شده، نوزادانی که پدرانشان قبل و در حین بارداری همسر، مشکل استرس و اضطراب داشتند در مقایسه با نوزادانی که پدرانشان پیش از تولد آنها در وضعیت روانی سالمی قرار داشتند، کینه‌توزی، بی‌قراری و بداخلاقی بیشتری را در خود دارند.
مردانی که از افسردگی و استرس رنج می‌برند بهتر است در دوران بارداری و قبل از آن اقداماتی پیشگیرانه در این خصوص انجام دهند و در صورت نیاز با مراجعه به پزشک، سلامت کودکان خود را در زمان تولد تضمین کنند.
تأثیر رژیم غذایی پدر بر سلامت جنین
چاقی و تغذیه نامناسب مردان ممکن است تغییراتی در ژن‌های این افراد ایجاد کند که می‌توانند به‌راحتی این ژن‌ها را به فرزندانشان منتقل کنند. فرزندان مردانی که اضافه‌وزن دارند و دچار مشکل چاقی هستند، بیشتر در خطر ابتلا به چاقی و بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های متابولیک و مزمن در بزرگ‌سالی قرار دارند.
همان‌طور که رژیم غذایی مادران در سلامت جنین نقش بسزایی دارد، طبق مطالعات اخیر، رژیم غذایی پدران نیز می‌تواند در سلامت فرزندانشان نقش حیاتی داشته باشد.
مردان باید در رژیم غذایی‌شان ماهی، گوشت، میوه و سبزیجات را بگنجانند. مصرف رژیم غذایی کم کربوهیدرات و حاوی پروتئین بالا توسط پدر در سلامت کودک نقش مهمی دارد. عدم رعایت این نکات در رژیم غذایی، جنین را در معرض بیماری‌های مختلف و مادر را در معرض یک بارداری خطرناک قرار می‌دهند.
مصرف سیگار و مشروبات الکلی، ممنوع
دانشمندان بر این عقیده‌اند که هر آنچه که ما می‌خوریم و رفتار می‌کنیم به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در سلامت نسل بعد ما تأثیر می‌گذارد. در صورتی که یک فرد بین بیست تا سی سالگی از زندگی خود یا حتی در زمان نوجوانی روش زندگی ناسالم مثل مصرف مشروبات الکلی و سیگار، رژیم غذایی ناسالم را دنبال کند، نه تنها به خودش بلکه به فرزند آینده‌اش هم آسیب می‌رساند.
مطالعات نشان داده است که عادات ناسالم و شیوهٔ زندگی نادرست می‌تواند تغییرات ژنی در مردان ایجاد کند. یکی از این آسیب‌ها از طریق دود سیگار به فرزند منتقل می‌شود. دود سیگار ممکن است به اسپرم‌ها آسیب وارد کرده و باعث انتقال ژن‌های معیوب و مضر به فرزندان شود.
تغییر شکل در اسپرم‌ها، منجر به سقط جنین می‌شود. سیگار کشیدن و نوشیدن الکل هردو می‌توانند شکل اسپرم را از حالت عادی و طبیعی خارج کنند. احتمال باروری تخمک توسط اسپرم بدشکل، کم است، اما در صورت بارور کردن تخمک احتمال وجود مشکل در جنین بیشتر شده و احتمال سقط جنین بالا خواهد رفت.
صحبت پدر با جنین درون شکم مادر
از هفته سی‌ام بارداری، جنین می‌تواند صدای پدر و مادر خود را از بقیه تشخیص دهد. پس‌ازاین هفته ارتباط برقرار کردن و حرف زدن با فرزندان را شروع کنید.
با صدای نرم و آرام با فرزندتان حرف بزنید زیرا جنین به صدای آرام بیشتر واکنش نشان می دهد تا صدای بلند. برایش به آرامی آواز بخوانید. نگران نباشید او به خوبی صدای شمارا می‌شنود و به آن عادت می کند و می‌تواند بعد از تولد، آن را تشخیص دهد.
حرف زدن با کودکتان بسیار راحت است. می‌توانید برایش خاطرات دوران کودکی‌تان را تعریف کنید، شعری زمزمه کنید، قرآن را با صوت بخوانید، حتی کتاب بخوانید و از برنامه‌هایتان برای زمانی که بزرگ شد برایش بگویید. می‌توانید برای ارتباط‌گیری بهتر با کوکتان برایش نام انتخاب کنید، این نام می‌تواند یک نام مستعاری باشد که فقط در دوران بارداری او را به این اسم صدا کنید.
هر بار که به همسرتان سلام می‌کنید به فرزندتان هم سلام کنید و حتی به نشانه نوازش دستتان را روی شکم همسرتان بکشید.
در مطالعات انجام‌شده، تأثیر حرف زدن پدر با جنین به اثبات رسیده است. پدرانی که در دوران قبل از تولد با جنین حرف می‌زنند، بعد از تولد می‌توانند رابطه خوبی با کودکشان برقرار کنند.
تاثیر سن پدر در سلامت جنین
مطالعات نشان داده است که مردانی که در سنین بالای ۳۰ سال برای اولین بار پدر شدن را تجربه می‌کنند، ممکن است خطرهای جسمی و ذهنی برای فرزندانشان به وجود بیاید. بااینکه در مطالعات مشاهده شده حتی مردان ۹۵ سال نیز صاحب فرزند شده‌اند اما بعد از ۴۱ سالگی شانس پدر شدن کاهش می‌یابد. افزایش سن، تأثیر زیادی بر روی کیفیت اسپرم دارد. در فاصله بین ۴۱ تا ۴۵ سال احتمال پدر شدن از ۶۰ به ۳۵ درصد کاهش پیدا می‌کند.
در اینجا به چند مورد از خطرات و مشکلاتی که سن بالای پدر برای فرزندان دارد اشاره می‌کنیم:
اوتیسم
طی بررسی‌های انجام شده ثابت شده است که مردان هم مانند زنان دارای یک ساعت بیولوژیکی هستند. با افزایش سن پدر، احتمال ابتلای فرزند به اوتیسم، بیشتر می‌شود. برای مثال کودکانی که از مردان بالای ۴۰ سال متولد می‌شوند با احتمال ۶ برابر بیشتر از کودکانی که پدر زیر ۳۰ سال دارند ممکن است به این بیماری دچار شوند.
سندرم داون
طبق تحقیقات انجام‌شده بر روی تأثیر افزایش سن پدر بر روی کودک، متوجه شدند که بعد از ۳۰ سالگی به ازای هر ۱۰ سال افزایش سن پدر، احتمال ابتلای فرزند او به سندرم داون ۱۱٫۵ درصد افزایش پیدا می‌کند.
مرگ زودرس
طبق تحقیقات انجام‌شده، فرزندانی که از پدران سن بالا متولد می‌شود طول عمر کمتری دارند. درصورتی‌که سن پدر ۴۵ سال باشد، احتمال مرگ فرزندش قبل از ۱۹ سالگی بسیار بیشتر از مردی است که در فاصله بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی صاحب فرزند شده است.
زایمان زودرس
همان‌طور که با افزایش سن مادر، احتمال زایمان زودرس افزایش می‌یابد، افزایش سن پدر نیز در این اتفاق تأثیر دارد. بالا بودن سن مرد منجر به ایجاد ناهنجاری‌های ژنتیک در نوزاد می‌شود و همین عامل می‌تواند روی زمان رشد طبیعی آن و زمان طبیعی زایمان تأثیر داشته باشد.
نقش پدر در سلامت جنین:
وظایف پدر در دوران بارداری مادر:
پدر و مادرانی که برای اولین بار دوران بارداری را تجربه می کنند، چالش های زیادی را پشت سر می گذارند. زیرا به علت تجربه نداشتن، ممکن است دچار استرس، رنج و اضطراب های زیادی شوند. برای رفع این مشکل، پدران باید در این دوران، کتاب های آموزشی زیادی در مورد دوران بارداری و زایمان، مطالعه کنند تا بتوانند از استرس های مادر در این دوران کم کنند. سایر اقداماتی که پدر باید در دوران بارداری انجام دهد، عبارت است از:
- برای القای حس دلگرمی و عاطفی به مادر و هم چنین اطلاع از تمام مراحل رشدی جنین، مادر را در تمام مراجعات به پزشک، همراهی کنید. این کار پدران سبب کم شدن استرس در مادر می شود و چالش های این دوران را بسیار کم می کند.
- در تمام سونوگرافی ها، مادر را همراهی کنید. انجام این کار بسیار لذت بخش بوده و به شما این امکان را می دهد تا اولین تصویر از کودکتان را هر دو با هم ببینید.
- به همراه همسر خود، در تمام کلاس های آمادگی جسمانی شرکت کنید. انجام این کار می تواند تمام راه و روش های نگه داری از کودک را یا بگیرید و به یک پدر نمونه تبدیل شوید.
- با خواندن کتاب ها و مطالب آموزشی، اطلاعات زیادی را در مورد دوران بارداری، جنین و بارداری مطالعه کنید. تا بتوانید به خوبی از همسر خود در این دوران، نگه داری کنید.
- قبل از به دنیا آمدن کودک و بعد از مشخص شدن جنسیت کودک، برای خرید سیسمونی و سایر لوازم کودک خود به بازار بروید و تمام وسایل را خریداری کنید.
- در مورد نام کودک با همسر خود مشورت کنید و یک لیست از نام های دخترانه و پسرانه تهیه کنید. بعد از به توافق رسیدن، یکی از نام ها را انتخاب کنید.
- مادران باردار در این دوران، به استراحت زیادی نیاز دارند. در کارهای خانه به همسر خود کمک کنید.
- روزانه چند ساعت را به صحبت کردن با همسرتان اختصاص دهید و در مورد شرایط او، استرس و نگرانی هایش از او سوال کنید. سعی کنید با دادن دلگرمی و حس امنیت، همسر خود را آرام کنید.
- مادران باردار در این دوران بسیار حساس تر از روزهای عادی می شوند. از انجام کاهایی که باعث ناراحتی همسرتان می شود، خودداری کنید.
- درباره دوز زایمان و نحوه زایمان، با همسر خود صحبت کنید.
- برای کاهش استرس مادر در دوران بارداری، او را به سفر ببرید.
- با انجام این موارد، همسر شما دوران بارداری لذت بخشی را تجربه خواهد کرد و به راحتی فارغ می شود. بعد از به دنیا آمدن کودک، از پدر شدن خود لذت ببرید.
- یکی از مشکلات شایعی که برای زنان در دوران بارداری اتفاق می افتد، تغییر در رفتار و خلق و خو است که به دلیل تغییرات هورمونی به وجود می آید. اگر در این دوران متوجه رفتارهای عجیب مانند زود گریه کردن، حساس شدن، زود رنجی و … شدید، تعجب نکنید و سعی کنید با صبوری و صحبت کردن با همسر، به او دلگرمی بدهید.
- انجام کارهای سنگین در دوران بارداری مانند جا به جا کردن مبل و برداشتن دیگر اجسام سنگین، می تواند برای مادر خطرناک باشد. در دوران بارداری، همسرتان را از انجام فعالیت های سنگین منع کنید.
کنترل احساسات:
پدر شدن برای اولین بار، می تواند حس عجیبی به دنبال داشته باشد. نگرانی ها، اضطراب و استرس برای پدر شدن، امری کاملا طبیعی است. می توانید در این باره با همسر خود مشورت کنید و نگرانی های خود را با او در میان بگذارید. صحبت کردن با همسرتان، تا حد زیادی از نگرانی های شما می کاهد. گاهی نیز ترس از پدر شدن می تواند به خاطر مشکلات مالی باشد. در این صورت بهتر است با افرادی که تجربه پدر شدن دارند، مشورت کنید. با داشتن برنامه ریزی مالی مناسب و استفاده از تجربه های دیگران، مشکل شما نیز رفع می شود.
رابطه جنسی در دوران بارداری:
از نظر پزشکی، هبچ گونه محدودیتی برای برقراری رابطه جنسی در دوران پزشکی وجود ندارد. اگر همسرتان برای انجام رابطه جنسی مشتاق بود، می توانید با هم رابطه داشته باشید. برخی از زنان بارادار در این دوران، حس خوبی به برقراری رابطه جنسی ندارند و احساس ناخوشایندی به آن ها دست می دهد. برای برقراری رابطه جنسی در دوران بارداری، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- سینه مادران در هفته های اول بارداری، بسیار حساس می شود.
- در صورتی که همسر شما در دوران بارداری احساس درد داشت، از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید.
- مطمئن شوید که همسر شما در دوران بارداری، احساس ناخوشایندی نداشته باشد.
- به تغییر پوزیشن همسر خود توجه داشته باشید و اجازه دهید همسرتان در موقعیتی که احساس راحتی می کند، قرار بگیرد.
دیگر نکاتی که پدر در دوران بارداری باید مورد توجه قرار دهد:
- از نظر احساسی و عاطفی خود را برای دوران بارداری و پدر دار شدن، آماده کنید.
- به نیاز های همسر خود توجه کنید و خواسته های او را برطرف کنید.
- مادران در این دوران بسیار حساس و زود رنج می شوند، با خونسردی تمام با همسر خود صحبت کنید و کلمات مناسب به کار ببرید.
- به رژیم غذایی مادر توجه داشته باشید، زیرا تغذیه می تواند تاثیر زیادی در سلامت مادر و جنین داشته باشد.
- به همسر خود کمک کنید تا ورزش های مناسبی مانند یوگا و شنا انجام دهد.
- سعی کنید با خواندن کتاب های آموزشی در مورد نیازهای دوران بارداری و زایمان، تمام نیازهای همسر خود را رفع کنید.
- در طول شبانه روز، ساعات بیش تری را به خود اختصاص دهید.
- برای زایمان مادر و به دنیا آمدن کودک برنامه ریزی داسته باشید.
- بعد از به دنیا آمدن کودک، مسئولیت پدر چندین برابر می شود. در دوران شیردهی نیز به عنوان یک پدر نمونه، به همسر خود توجه داشته باشید.