هفته یازدهم بارداری

هفته یازدهم بارداری برای شما هفته‌ای هیجان‌انگیز و پر از رشد است. در این هفته رحم شما در حال بزرگ شدن است. اجزای چهره کودک شما به‌تدریج به بلوغ می‌رسند. اکنون او می‌تواند با تکان دادن دست‌ها و پاهایش در رحم مادر حرکت کند. در این مطلب سعی داریم شمارا  با وضعیت جنین، تغییرات بدن، عوارض شایع بارداری، مراقبت‌های پزشکی، خود مراقبتی‌های لازم و علائم نیازمند مراجعه به پزشک طی هفتهٔ ۱۱ آشنا کنیم.

 

بدن شما در هفته یازدهم بارداری

 

در سه ماهه اول بارداری، به‌طور طبیعی ۱ تا ۲.۵ کیلوگرم وزن اضافه می‌کنید. این افزایش وزن ممکن است در برخی مادران اتفاق نیفتد اما جای نگرانی ندارد زیرا اشتهای شما برمی‌گردد و در هفته حدود ۰٫۵ کیلو به وزنتان اضافه می‌شود.

از این هفته اشتهایتان افزایش پیدا می‌کند و کم‌کم به وزنتان اضافه خواهد شد. سعی کنید از رژیم غذایی سالم و مغذی استفاده کنید.

با افزایش جریان خون در بدنتان و همچنین تولید مایع آمنیوتیک، بدن شما به آب بیشتری احتیاج دارد و گاهی ممکن است به‌شدت احساس تشنگی داشته باشید. همچنین با افزایش جریان خون، پوست بدن شما ظاهری نرم و زیبا پیدا کند.

با رشد رحم و استخوان‌های لگن ممکن است دردهایی را بین ناف و کشاله ران احساس کنید.  قرص استامینوفن (طبق تجویز پزشک)، می‌تواند مسکن مناسبی برایتان باشد. همچنین برای تسکین این دردها، در انتهای روز پاهایتان را کمی بالا بگیرید. در صورت مشاهده خونریزی، با پزشک خود در میان بگذارید.

به دلیل تغییرات هورمونی در این دوران، ممکن است خط قهوه‌ای رنگی که نیگرا ( Nigra ) نام دارد در وسط شکمتان ظاهر شود که طبیعی است و به احتمال زیاد تا زمان شیردهی همراه شما باشد.

در این زمان، میزان متابولیسم بدنتان افزایش پیداکرده و  قلب شما ۵۰ درصد بیشتر از حالت عادی خون را پمپاژ می‌کند تا مواد غذایی ضروری را سریع‌تر به کودکتان برساند. احساس گرمای بیش‌ازحد، تعریق و گاهی سرگیجه از پیامدهای بالا رفتن متابولیسم بدن است. سعی کنید با نوشیدن آب کافی، پوشیدن لباس‌های متناسب با دمای محیط  و بالا گرفتن کف پاها، این حالات را در خود کاهش دهید.

 

وضعیت جنین در هفته یازدهم بارداری

 

این هفته برای کودک شما پر از رشد و تغییرات هیجان‌انگیز است. خوشبختانه او مهم‌ترین و بحرانی‌ترین مراحل رشد خود را پشت سر گذاشته است. از این هفته به بعد تا پایان بارداری بیشتر به جزئیات دستگاه‌ها و بخش‌های مختلف بدن جنین‌تان اضافه شده و این قسمت‌ها از نظر اندازه به رشد خود ادامه می‌دهند.

در هفته یازدهم بارداری کودک شما حدود ۳٫۸۱ تا ۵٫۰۸ سانتی‌متر قد و ۱۰ گرم وزن دارد. او اکنون به‌اندازه یک میوه انجیر است. با رشد بدن جنین، او بیشتر از قبل جنب‌وجوش می‌کند اما این حرکت‌ها به‌قدری نرم و آرام هستند که شما متوجه آن نمی‌شوید.

در این هفته جنین شباهت بسیاری به انسان پیداکرده است. استخوان صورت او کاملاً شکل‌گرفته و پلک‌هایش تا چند ماه دیگر بسته است. پوست جنین هنوز شفاف است به طوری که رگ‌های خونی نازک و ظریف او کاملاً مشهود است. حالا دیگر انگشت‌های دست و پای کودکتان از هم جداشده و به‌زودی می‌تواند آن‌ها را به حرکت درآورد.

مسیرهای تنفسی انتهای بینی‌ جنین شکل‌گرفته است. زبان و کام در دهانش به وجود آمده است.  همچنین نوک سینه‌ها هم شکل‌گرفته‌اند. فولیکول‌های مو در سر و بقیه نواحی بدن در حال رشد است و ریشه دندان‌هایش در زیر لثه جوانه‌زده است.

به دلیل رشد و شکل‌گیری بیشتر پرده‌ی دیافراگم (پرده‌ی عضلانی جدا سازنده اعضای قفسه سینه از اعضای شکم)، کودک شما گاهی اوقات سکسه می‌کند و این یکی از شیرین‌ترین اتفاقات این هفته است.

درصورتی‌که کودک شما دختر باشد تخمدان‌هایش در این زمان به‌طور کامل شکل‌گرفته و اگر پسر باشد بیضه‌ها و کیسه بیضه او به تکامل می‌رسند.

 

علائم و مراقبت های لازم در هفته یازدهم بارداری

 

نوسانات خلق‌وخو

ممکن است ازنظر روحی و عاطفی متلاطم شوید. سطح بالای هورمون‌های بارداری سبب می‌شود که شما در این دوران دچار نوسانات خلق‌وخو و حتی افسردگی شوید. برای مقابله با این شرایط سعی کنید از استرس دوری‌کنید و به میزان کافی آهن دریافت کنید. همچنین ورزش یوگای بارداری و تفکرات ساده و آرامش‌بخش، می‌تواند تا حد زیادی برای بهبود روحیات شما مؤثر باشد.

سوزش معده

دیرهضمی و سوزش سر دل یک نشانه شایع از هورمون‌های بارداری است. هورمون پروژسترون، سرعت هضم غذا را کاهش می‌دهد تا در این زمان، مواد غذایی لازم به جنین برسد.

درصورتی‌که سوزش معده ناشی از تهوع صبحگاهی نباشد، می‌توان با موارد زیر آن را کنترل کرد:

از نشستن یا دراز کشیدن بلافاصله بعد از خوردن غذا خودداری کنید.

سعی کنید به‌جای یک وعده غذایی بزرگ، چندین وعده‌ غذایی کوچک‌تر میل کنید.

درصورتی‌که سوزش معده در شما، مانع از خوردن هر چیزی می‌شود، در مورد استفاده بی خطر آنتی اسیدها با پزشک خود مشورت کنید.

سردرد

 

سردرد، یکی دیگر از مشکلات شایع در هفته یازدهم بارداری است. از عوامل ایجادکننده سردرد می‌توان به: تغییرات هورمونی، سینوس‌های حساس و متورم، خستگی جسمی و فعالیت بدنی و بی‌خوابی، اشاره کرد.

افزایش فشارخون می‌تواند علت سردردهای مقاوم باشد که با اختلال بینایی همراه هست. در صورت طبیعی بودن فشارخون موارد دیگر ازجمله مشکلات سینوزیت و مشکلات بینایی یا مشکلات میگرنی را باید موردبررسی و پیگیری قرار داد.

توجه داشته باشید که سردرد در بارداری باید پیگیری شود. درصورتی‌که با استراحت و یا تنفس هوای تازه و تمیز، سردرد شما برطرف نشد، با پزشک خود مشورت کنید.

 

نکات مهم هفته یازدهم بارداری

 

تغذیه در هفته یازدهم بارداری

سعی کنید در این هفته رژیم غذایی متعادلی داشته باشید. مادران باردار در این دوره باید به مصرف آهن و پروتئین خود، بیشتر از قبل اهمیت بدهند. همان‌طور که گفته شد، استخوان‌های جنین در این مرحله در حال قوی شدن هستند، ازاین‌رو مصرف ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیز در روز به مادران باردار توصیه ‌شده است.

شیر

 

شیر یک غذای کامل است و تمام مواد معدنی لازم برای ساخت اسکلت جنین را دارا می‌باشد. در دوران بارداری لازم است مصرف روزانه ۱ لیتر شیر را در برنامه غذایی‌تان داشته باشید. شیر منبع بسیار غنی از پروتئین است. کلسیم و فسفر موجود در شیر برای رشد استخوان و دندان‌ها ضروری است. اگر با نوشیدن یک لیتر کامل شیر در روز مشکل‌دارید، می‌توانید نیم لیتر از آن را به‌طور ساده و نیم لیتر دیگر را به‌صورت مواد غذایی مختلفی که با شیر درست می‌شوند، مصرف کنید.

عدس

عدس سرشار از ویتامین B است. این ویتامین که به‌عنوان مکمل با نام اسید فولیک شناخته می‌شود، از مهم‌ترین ویتامین‌های موردنیاز مادران باردار است. عدس منبع مناسبی از پروتئین، آهن و B6 است، علاوه بر این، جزو سازگارترین مواد غذایی برای روده محسوب می‌شود. اسید فولیک برای تشکیل مغز جنین و سیستم عصبی او ضروری است. این ماده اثرات محافظتی قدرتمندی در برابر نقص لوله عصبی دارد.

اگر عدس دوست ندارید، اسفناج جایگزین خوبی برای عدس می‌باشد و می‌توانید آن را به‌طور خام در سالاد یا کنار غذایتان میل کنید. اسفناج نیز سرشار از اسید فولیک، آهن، ویتامین A و کلسیم است.

سونوگرافی هفته 11 بارداری

سونوگرافی هفته یازدهم بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا اولین سونوگرافی برای تشخیص برخی مسائل ناهنجاری‌ها و وضعیت سلامتی جنین است. در این سونوگرافی، میزان مایع آمنیوتیک جنین ارزیابی می‌گردد، موقعیت جنین بررسی می‌شود، رد هرگونه بیماری‌های قلبی نیز موردبررسی قرار می‌گیرد. اندازه‌گیری مایع زجاجی پشت گردن جنین نیز به‌عنوان یک عامل ارزیابی برای بررسی ریسک سندرم انجام می‌شود.

در صورت مشاهده ناهنجاری‌های کروموزومی، پزشک برای اطمینان بیشتر، آزمایش خون برای تعیین تریزومی 21 (سندرم داون) و تریزومی 18 و تأیید یافته‌های اسکن تجویز می‌کند. پزشک همچنین ممکن است تست آمنیوسنتز را برای بررسی DNA جنین پیشنهاد کند.

چه موقع با پزشک تماس بگیریم

 

در صورت داشتن این علائم با پزشک خود تماس بگیرید: خونریزی واژن یا نشت مایعات، تب، درد شدید شکم یا سردرد و تاری دید.

همچنین اگر تهوع یا سوزش سر دل شما به حدی باشد که به‌سختی بتوانید مایعات یا مواد غذایی را به مدت ۱۲ ساعت یا بیشتر در معده نگه‌دارید، حتماً این مورد را با پزشک خود در میان بگذارید.

 

نکات مراقبتی در هفته یازدهم بارداری

مراقبت های دوران بارداری فقط شامل مراجعه به پزشک نیست. جهت گذراندن یک بارداری سالم لازم است خود شما نیز نکات مراقبتی را رعایت کنید. در هفته یازدهم بارداری نکات زیر را رعایت کنید.

• ورزش یکی از عوامل مهمی است که می تواند سبب تسهیل در زایمان شود. بنابراین از هفته یازدهم بارداری ورزش کردن را آغاز کنید. ورزش کردن را از فعالیت های ساده مانند پیاده روی آغاز کنید. به این منظور روزانه دو یا سه مرتبه به مدت ۱۵ دقیقه پیاده روی کنید.
•  در این دوران درباره استرس ها، هیجانات و ترس خود با همسر یا پزشک خود مشورت کنید.
• جهت جلوگیری از ابتلا به سر درد در هفته یازدهم بارداری آب زیادی بنوشید اما مراقب باشید که نوشابه، چای و قهوه برای شما مضر است.
• جهت جلوگیری از ابتلا به یبوست مواد غذایی که فیبر زیادی دارند را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
• طی دوران بارداری و هفته یازدهم بارداری از مصرف الکل و دخانیات به شدت خودداری کنید.
• طی دوران بارداری و هفته یازدهم بارداری مجاز به مصرف داروهای سر خود نیستید. طی این دوران حتی برای مصرف دارو های مسکن نیز باید با پزشک خود مشورت کنید.
• با وجود آن که مصرف ماهی در دوران بارداری به دلیل داشتن امگا ۳ ضروری است اما سعی کنید مصرف ماهی را در این دوران به هفته ای ۳۴۰ گرم محدود کنید.
• مصرف هر گونه مواد شیمیایی مانند رنگ مو در هفته های ابتدایی بارداری هم چنین در هفته یازدهم بارداری ممنوع است.

سقط جنین در هفته یازدهم بارداری

منظور از سقط جنین خروج جنین و متعلقات مربوط به آن از واژن به صورت خونریزی است. سقط جنین معمولا در هفته های پیش از ۱۲ بارداری بسیار رایج است. یکی از شایع ترین علائم سقط جنین در هفته یازدهم بارداری به صورت لکه بینی و خونریزی است. بررسی ها نشان داده است که اغلب سقط ها تا هفته ۱۲ بارداری معمولا به دلایل ژنتیکی رخ می دهد. طی این پروسه بدن به دلایل ژنتیکی جنین را حذف خواهد کرد. بنابراین در هفته یازدهم بارداری نیز احتمال سقط جنین وجود دارد. البته فراموش نشود که وجود هر گونه خونریزی و لکه بینی در هفته یازدهم دال بر سقط جنین نیست‌. در صورتی که در هفته یازدهم بارداری دچار علائمی چون درد شکم، پهلو، لکه بینی یا خونریزی شدید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.

تغییرات هورمونی در هفته یازدهم بارداری

طی دوران بارداری مادر تغییرات هورمونی زیادی را تجربه می کند که همین افزایش یا کاهش هورمون ها در بروز علائم بارداری نقش مهمی دارند. به محض شروع بارداری و بارور شدن تخمک بدن شما شروع به ترشح هورمونی به نام گنادوتروپین کوریونی انسانی یا HCG می کند که این هورمون در تشخیص بارداری نقش مهمی دارد. این هورمون باعث ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون و تکرر ادارار خواهد شد. از ابتدای دوران بارداری تا زمان زایمان ترشح هورمون پروژسترون ادامه دار خواهد بود. پروژسترون سبب افزایش جریان خون در رحم، تشکیل و رشد جفت و تولید مواد مغذی پوشش رحم می گردد. از دیگر نقش های هورمون پروژسترون می توان به رشد جنین و آماده سازی بدن برای زایمان (جلوگیری از زایمان زودرس و تقویت عضلانی بافت لگن) خواهد شد. علاوه بر پروژسترون هورمون های لاکتوژن جفت انسانی و هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین در بدن مادر ترشح خواهد شد. هورمون لاکتوژن جفت انسانی جهت رشد پستان ها برای شیردهی و افزایش مواد مغذی موجود در خون برای رشد و تغذیه کودک ترشح می شود. کار هورمون کورتیکوتروپین نیز تعیین زمان بارداری و رشد و تکامل کودک طی این دوران است. هورمون استروژن نیز در بارداری جهت رشد اندام های جنین و رشد غدد پستانی ترشح می شود. افزایش میزان هورمون استروژن و پروژسترون در ابتدای بارداری و هفته یازدهم بارداری سبب احساس حالت تهوع در مادران خواهد شد.

تعیین جنسیت در هفته یازدهم بارداری

جنسیت جنین برای بسیاری از افراد اهمیت دارد بنابراین این سوال به تکرار پرسیده می شود که آیا در هفته یازدهم بارداری جنسیت جنین قابل تشخیص است یا خیر؟ یا این که از چه زمانی به بعد از طریق سونوگرافی می توان جنسیت جنین را تشخیص داد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که تعیین جنسیت جنین از طریق سونوگرافی در هفته های ۱۶ تا ۲۰ بارداری ممکن است و معمولا این امکان در هفته یازدهم بارداری از طریق سونوگرافی وجود ندارد.

 

کلام آخر

اگر تجربه اول بارداری‌تان است ممکن است تغییراتی که در خود مشاهده می‌کنید نگرانتان کند. با دانستن این موضوع که تمامی این علائم بخشی از دوره بارداری هستند که باید سپری شوند، می‌توانید استرس را از خود دور کنید.

تهوع، خستگی، دردهای شکمی و غیره همگی اموری طبیعی تلقی می‌شوند و باید با آن‌ها سازگار بود و تنها می‌توان با توصیه‌های غذایی و مراقبتی به تسکین این علائم کمک کرد.

بعضی دیگر از مادران در این زمان مدام برآمدگی شکم خود را چک می‌کنند و می‌خواهند از وضعیت جنین خود مطلع شوند. تصور این که جنین در ۱۱ هفتگی دقیقاً به چه شکل است و چه میزان رشد می‌کند هم از جذابیت‌های این دوره از بارداری است  که ما سعی کردیم در این مطلب، شما را از وضعیت کنونی کودکتان مطلع کنیم.