یائسگی زودرس

همه زنان در سنین 50 سال به بالا یائسگی را تجربه می کنند. اما اگر یائسگی پیش از این سن باشد، یائسگی زودرس اتفاق افتاده است.در این متن شما را با تعریف،علائم،عوارض،عوامل،راه های پیشگیری و درمان یائسگی زودرس آشنا خواهیم کرد.سایت تخصصی مادر و کودک مادریار را دنبال کنید.

یائسگی چیست؟

یائسگی یعنی برای زن قائدگی دیگر اتفاق نمی افتد و هر ماه خونریزی را تجربه نمی کند.قطع خونریزی ماهیانه یعنی زن توانایی باروری خود را از دست می دهد.این موضوع یک امر طبیعی است که در پایان دهه 50 سالگی رخ می دهد.

مراحل از شروع تا یائسگی کامل

یائسگی در سه مرحله اتفاق می افتد:

مرحله اول(پیش ازیائسگی)

در این مرحله به طور ناگهای علائم یائسگی خود را نشان می دهند و تخمدان ها استروژن کم تری نسبت به قبل تولید می کنند.علائم یاسگی شدید و آزار دهنده هستند.

مرحله دوم(یائسگی)

در مرحله دوم تخمدان ها تخمک و استروژن تولید و آزاد نمی کنند.پس قائدگی قطع می گردد.معمولا یک ماه قائدگی هست یک ماه نیست.زمانی که 12 ماه پشت سر هم قائدگی رخ ندهد،یائسگی شروع می شود.

مرحله سوم(پس از یائسگی)

در این مرحله یائسگی اتفاق افتاده و علائمی مثل گر گرفتگی در آن کمتر است.اما در بعضی زنان علائم آن تا سال ها ادامه دار خواهد بود.

یائسگی زودرس چیست؟

وقتی زنی در سن کمتر از 40 سالگی یائسه شود یائسگی زودرس گرفته است که در این صورت نمی تواند باردار شود.

انواع یائسگی زودرس

دو نوع یائسگی زودرس داریم که علت های متفاوتی نیز دارند.

اولیه

یائسگی اولیه به دلیل مشکلات تخمدان،تولید نشدن تخمک،آزاد نشدن استروژن و آسیب به تخمدان به وجود می آیند.

ثانویه

یائسگی ثانویه به دلیل مشکلات و نوسانات هورمونی اتفاق می افتد.

علل ابتلا به یائسگی زودرس

یائسگی زودرس به علت های درمان های خاص،مشکلات جسمی و دلایل ناشناخته دیگر ممکن است اتفاق بیافتد.

سابقه ارثی

کسانی که مادر،خواهر یا مادر بزرگ اشان زود یائسه شده اند،ممکن است دچار یائسگی زودرس بشوند.این مورد معمولا درمان ندارد زیرا ذات بدن فرد اینگونه می باشد.

سیگار کشیدن

زنان سیگاری دو سال زودتر از سایر زنان یائسه می شوند.این خانم ها علائم یائسگی را بیشتر و شدیدتر از بقیه تجربه می کنند.به همین دلیل است که پزشکان توصیه می کنند که در معرض هوای آلوده و دودهای دست دوم قرار نگیرید.

سیگار،قلیان،مواد مخدر و الکل هم بر باروری زنان تاثیر منفی می گذارد و هم قدرت باروری مردان را کاهش می دهد.

سیگار کشیدن باعث آسیب به تخمدان ها می شود و عملکرد و تنظیمات تخمدان را به هم می ریزد.به همین دلیل است که یکی از راه های کمک باروری ترگ سیگار می باشد.مصرف مواد دودزا حتی باعث سقط جنین و مرده زایی نیز می گردد.زندگی با افراد سیگاری نیز خطر ابتلا به یائسگی زودرس را افزایش می دهد.

شیمی درمانی و پرتو درمانی

شیمی درمانی به تخمدان ها آسیب می زند و ممکن است به طور کامل عملکرد تخمدان متوقف شود.همه زنانی که شیمی درمانی می شوند هم قائدگی اشان متوقف نمی شود.زنان کم سن و سال در برابر شیمی درمانی مقاوم تر هستند.

شیمی درمانی و پرتو درمانی قدرت باروری را تحت تاثیر قرار می دهد.

جراحی تخمدان ها

طی عمل جراحی برداشتن یک یا هر دو تخمدان یائسگی زودرس اتفاق می افتد.سطح هورمون ها کاهش می یابد و میل جنسی نیز تحلیل می رود.

با برداشتن تخمدان ها استروژن تولید نمی شود.مهبل و فرج خشک می شود.طول سرویکس در دهانه رحم کوتاه می گردد.

جراحی و برداشتن رحم

کسانی که رحم را بر می دارند دیگر باردار نمی شوند اما ممکن است قائدگی برایشان باز هم اتفاق بیافتد زیرا هورمون ها به فعالیت اشان ادامه می دهند.یائسگی زودرس در این افراد 2 الی 3 سال زودتر از سایر زنان رخ می دهد.

ابتلا به بیماری های خاص

زنانی که بیماری خاص مثل تیروئید،آرتریت روماتوئید و … دارند.بیماری ها منجر به حمله سیستم ایمنی بدن به تخمدان ها می شود و عملکرد آن ها را دچار اختلال می کند.در اینصورت هورمون های استروژن به خوبی تولید و آزاد نمی شوند.

ابتلا به HIV , AIDS

زنانی که عفونت ایدز و اچ آی وی در بدنشان کنترل نمی شود و دارو مصرف نمی کنند احتمال اینکه زود هنگام یائسه شوند زیاد است.کسانی که ایدز دارند بیشتر علائم یائسگی زودرس را تجربه می کنند.

مشکلات ژنتیکی

کسانی که اختلالات ژنتیکی دارند،کروموزوم X آن ها ناقص است یا اینکه به سندرم ترنر مبتلا هستند.زود هنگام یائسه می شوند.

این افراد عملکرد تخمدان هایشان به هم ریخته است.بنابراین قائدگی نامنظم و مشکلات بارداری دارند.

سندرم خستگی مزمن

کسانی که مبتلا به سندرم خستگی مزمن هستند علائمی همچون سر درد،بی خوابی،ضعف شدید،درد های عضلانی و مفصلی و آلزایمر دارند.این زنان زودتر از 40 سالگی یائسه می شوند.

صرع

تحقیقات نشان داده است که زنانی که مبتلا به صرع هستند سریع تر از حالت طبیعی یائسه می شوند.

مصرف دارو های خاص

مصرف بعضی از داروها نیز منجر به یائسه شدن زود هنگام می گردد.دارو هایی که میزان استروژن را در بدن کم می کنند مثل تاموکسیفن که برای درمان سرطان سینه استفاده می شود.

استرس

دزست است که استرس نمی تواند به تنهایی یائسگی را رقم بزند اما می تواند عملکرد تخمدان ها را مختل کند.مشکلات تخمک گذاری باعث به وجود آمدن یائسگی می شود.

 

علائم یائسگی زودرس

کسانی که در شرف یائسه شدن هستند علائم زیر را دارند:

• گر گفتگی و داغی بدن به صورت شدید.
• عرق سرد در شب و به صورت ناگهانی.
• خشکی واژن.
• درد و ناراحتی هنگام نزدیکی.
• تکرر ادرار.
• اختلالات خواب(بروز بی خوابی).
• نوسانات خلقی.
• استرس و اضطراب.
• افسردگی.
• خشکی پوست در نواحی چشم و دهان.
• حساس و دردناک شدن سینه ها.
• سندرم پیش از قائدگی در این افراد افزایش می یابد.
• عادت ماهیانه نا منظم.
• پریودی خیلی شدید یا خونریزی بسیار کم.
• تپش قلب.
• سر درد.
• درد های عضلانی و مفصلی.
• تغییر در میل جنسی.
• اختلالات حافظه(فراموشی لحظه ای).
• افزایش وزن.
• ریزش مو.
• شکننده شدن ناخن ها.

کسانی که 12 ماه قائده نشده باشند یعنی در حال یائسه شدن هستند.

کسانی که علائم بالا را دارند می توانند با بررسی علائم بدن خود و انجام آزمایش سطح هورمون و مراجعه به پزشک از اختلالات بدنی خود آگاه شوند.

علائم مشابه

تیروئید علائمی شبیه یائسگی دارد که پریودی نامنظم می شود،تغییر حالته ای روحی،گر گرفتگی و بی خوابی که مانند علائم یائسه شدن می باشد.با درمان تیروئید می توانید مانع از بروز یائسگی شوید.

 15 مورد از عوارض یائسگی زودرس

کسانی که دچار یائسگی زودرس می شوند ممکن است با مشکلات زیادی روبه رو شوند:

1. مشکلات روحی و عاطفی.
2. ناراحتی جهت نداشتن بچه.
3. مشکلات باروری زنان.
4. ترس از پیری زود رس.
5. نگرانی های و مشکلات جنسی.
6. پایین آمدن اعتماد به نفس.
7. اختلال در عزت نفس.
8. افسردگی.
9. پوکی استخوان.
10. سرطان تخمدان.
11. سرطان روده بزرگ.
12. آب مروارید.
13. بیماری لثه.
14. زوال عقل.
15. مرگ زود هنگام.

جهت بهبود روحیه بهتر از از پزشکان روان شناس و روان پزشک کمک بگیرید.

مهم ترین و بدترین عوارض یائسگی زودرس ناباروری می باشد.

7 راه جهت پیشگیری از یائسگی زودرس

برای پیشگیری از یائسگی زودرس راه های زیاد و بسیار ساده ای وجود دارد :

1. از استرس خود بکاهید و راه های مدیتیشن و آرام سازی را یاد بگیرید.
2. ورزش کنید.ورزش های پیاده روی،یوگا و … باعث می شود سلامت بدن خود را حفظ کنید و علاوه بر آن شادی مانع از بروز اضطراب می گردد.
3. سیگار،دخانیات،قلیان و مصرف الکل را کنار بگذارید.حتی در محیط های آلوده به دود دست دوم هم خود داری کنید.
4. از محصولات آرایشی بدون هورمون استفاده کنید.
5. از اضافه وزن و چاقی دوری کنید.ورزش روزانه را فراموش نکنید.
6. غذاهای حاوی فیتواستروژن مصرف کنید.غذاهایی مثل:مغزیجات،حبوبات،میوه و سبزی،سویا،شیرین بیان،جو پرک و قهوه)
7. با درمان بعضی از بیماری ها و مصرف دارو می توانید از یائسگی زودرس جلوگیری کنید.

پیشگیری با غذا

بهتر است افراد بالای 30 سال از جو،گندم سیاه،گندم چاودار،سویا،رازیانه،شبدر،نخود،لوبیا قرمز را در سبد غذایی اشان قرار دهند.

پیشگیری با لبنیات

مصرف لبنیات شامل شیر،ماست،پنیر،کشک و خامه به دلیل داشتن استروژن می تواند تا 5 الی 6 سال یائسگی را عقب بیاندازد.

ماهی و امگا3

ماهی های چرب و امگا3 می تواند به نرمی واژن و بهبود عملکرد تخمدان ها کمک کند.بنابراین پزشکان به خانواده ها توصیه می کنند که در هفته دو بار ماهی میل کنند.خوردن ماهی باعث بهبود رابطه جنسی نیز می شود.

نباید های غذایی که با رعایت آن ها می توان از بروز یائسگی زودرس پیشگیری کنیم؟

از ظرف های پلاستیکی استفاده نکنید.

فتالات موجود در ظرف های پلاستیکی با ریختن غذای داغ در آن ها آزاد می شوند و به درون خوراکی ها می روند.فتالات برای عملکرد تخمدان تاثیر منفی دارند.بهتر است برای نگه داری از غذاها،آن ها را در ظرف های شیشه ای و فلزی بریزید.

نمک استفاده نکنید.

نمک زیاد در غذا منجر به فشار خون و اختلالات قلبی عروقی می گردد.این مسئله برای یائسگی نیز خطر دارد.بهتر است از غذاهای فست فودی و فرآوری شده استفاده نکنید.مصرف گوشت های شور را نیز کنار بگذارید.

تازه به تازه غذا درست کنید.

غذاهای فریز شده و آماده ای باعث افزایش پیشرفت یائسگی می شوند.بهتر است از سبزی های تازه استفاده کنید.نباید غذاهای گرم و پخته شده را داخل پلاستیک های فریزری بریزید زیرا فولات آن ها آزاد می شود و خطرناک می باشد.

چای و قهوه ننوشید.

اگر می خواهید یائسگی زودرس نگیرید چای و قهوه را زیاد میل نکنید و به جای آن ها از میوه و آبمیوه ها استفاده کنید.

راه های درمان یائسگی زودرس

راه های درمان برای زنانی که قصد باردار شدن دارند با زنانی که دیگر بچه نمی خواهند متفاوت است.

به کسانی که دیگر تصمیم به بارداری ندارند و یائسه شده اند درمان های زیر پیشنهاد می شود:

1. قرص های ضد بارداری حاوی استروژن و پروژسترون(قرص دو فاز)
2. درمان هورمونی چرخه ای(قرص هورمون استروژن که روزانه مصرف می شود و قرص پروژسترون که 12 الی 14 روز در ماه استفاده می گردد.)

دو درمان بالا تا 51 سالگی ادامه می یابد و پس از آن پزشک تشخیص می دهد که دارو مصرف کنید یا خیر.

درمان زنانی که دوست دارند باردار شوند:

پزشکان برای این زنان که دچار یائسگی زودرس هستند و می خواهند باردار شوند استفاده از روش IVF را توصیه می کنند.در این روش تخمک زن دیگری را با اسپرم مرد به لقاح می رسانند و در رحم زن قرار می دهند.هورمون استروژن و پروژسترون هم تزریق می شود تا بارداری با موفقیت به سرانجام برسد.

با انجام آی وی اف 50 درصد شانس باروری را دارید.کسی که تخمک می دهد باید سن مناسب نه خیلی کم و نه خیلی زیاد داشته باشد.

درمان با داروهای گیاهی

گیاه پنج انگشت

این گیاه دارویی به دلیل داشتن استروژن می تواند عملکرد تخمدان ها را بهبود بخشد اما نباید همراه با داروهای ضد بارداری و داروهای هورمونی استفاده کنید.

• رازیانه
• تخم کرفس
• آنیسون
• شیرین بیان
• پونه
• فوفل
• جینسینگ
• دم کرده زعفران،دارچین و زنجبیل
• گل پامچال
• شبدر قرمز
• گل ساعتی
• گزنه
• شنبلیله

درمان با طب سوزنی

طب سوزنی نیز با مکانیسم ایجاد آرامش در فرد،تحریک ترشح هورمون های زنانه و افزایش جریان خون و انرژی در تخمدان و رحم،روش موثری در کمک به درمان اختلالات قاعدگی و یائسگی زودرس است.

انرژی درمانی

چی گنگ و انرژی درمانی نیز اگر به دست متخصصان انجام گیرد حتما جواب می دهد.

یائسگی زود رس:

راه های تشخیص یائسگی زود رس:

در صورتی که نشانه های هم چون گر گرفتگی و توقف چرخه قاعدگی را در خود مشاهده کردید، هر چه سریع تر به پزشک خود مراجعه کنید، زیرا این علائم در زنان کم تر از چهل سال، می تواند نشانه ای از یائسگی زود رس باشد.
پزشک متخصص، به بررسی سابقه پزشکی فرد مراجعه کننده در زمینه های جراحی های تخمدان، پرتو درمانی، شیمی درمانی، نارسایی هورمونی و عفونت ناحیه لگن، می پردازد و سپس برای فرد، آزمایش هورمون FSH، تجویز می کند. با بررسی مقدار سطح هورمون FSH، ، پزشک به راحتی می تواند عملکرد درست و یا نقص تخمدان را تشخیص دهد.

دیگر روش های تشخیصی یائسگی زود رس:

1. معاینه و شرح حال بیمار:

پزشک متخصص با پرسیدن سوالاتی از بیمار، از شرح حال او با خبر می شود. بیمار در مورد علائم های مشکوک خود از جمله گر گرفتگی، خشکی واژن، کاهش میل جنسی و بی نظمی های قاعدگی، با پزشک خود صحبت می کند. این علائم معمولا در بین اغلب مراجعه کنندگان یکسان است.

2. سونوگرافی:

پزشک برای آگاهی از وضعیت دقیق تخمدان ها، بررسی وجود فولیکول و تخمک درون آن ها، برای مراجعه کنندگان خود، سونوگرافی تجویز می کند. البته گاهی دیده شده است که در برخی زنان مبتلا به نارسایی تخمدان، چند تخمک درون تخدان آن ها باقی مانده است. اما هنگامی که تخمک گذاری به وسیله هورمون های خاص نیز انجام نشود، مشکل نارسایی تخمدان فرد، اثبات می شود. به طور کلی، پزشک با انجام سونوگرافی، می تواند یائسگی زود رس را در مراحل اولیه تشخیص دهد و درمان آن را شروع کند.

3. تست های هورمونی:

• انجام ازمایش ها و تست های هورمونی به یررسی موارد زیر می پردازد:
  کاهش هورمون استروژن
• آزمایش PicoAMH از هورمون آنتی مورلین (AMH)
• سطح بالای هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)
• سطح بالای هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH)
• افزایش هورمون پرولاکتین
• و غیره.

4. آزمایش کاریوتیپ:

آزمایش کاریوتیپ یکی از آزمایش های موثر در تشخیص یائسگی زود هنگام در بانوان به شمار می رود. در این آزمایش به بررسی مواردی هم چون بررسی کروموزوم های چهارتایی، تست ژن FMR1 (مربوط به سندروم X شکننده)، پرداخته می شود.

5. آزمایش های تکمیلی:

• به جز موارد فوق الذکر، آزمایشات تکمیلی زیادی وجود دارد که پزشک با تجویز آن ها، می تواند یائسگی زود رس در بانوان را تشخیص دهد. از جمله این آزمایش ها:
  آزمایش تیروئید در بی نظمی های قاعدگی
• تست هورمون های تخمدان
• تست بارداری
• آزمایش ژنتیک به منظور بررسی کروموزوم های جنسی
• سنجش تراکم استخوان
• سونوگرافی واژینال
• و غیره.

 

تشخیص یائسگی زود رس در سونوگرافی:

 

 

نارسایی تخمدان ها، یکی از عواملی است که تاثیر زیادی در یائسگی زود رس بانوان دارد و پزشک می تواند از طریق آزمایش های متعددی، نارسایی تخمدان را در بانوان تشخیص دهد. مثلا در سونوگرافی واژینال، موارد زیادی از جمله کوچکی تخمدان ها، کاهش تعداد قولیکول و تخمک ها و هم چنین کاهش ذخیره سازی تخمدان ها، مشخص می شود. وجود این علائم در سونوگرافی واژینال افراد نابارور، می تواند نشانه نارسایی مخفی تخمدان باشد. البته برخی از افراد هستند که به صورت مقطعی و دوره ای عملکرد تخمدان آن ها برگشت پیدا می کند. سونوگرافی واژینال این افراد، کاملا نرمال است.
تشخیص یائسگی زودرس در مراحل اولیه:
استروژن یکی از هورمون های بسیار مهم و حیاتی در بدن بانوان به شمار می رود که نقش موثری در حفاظت از قلب، عروق و استخوان ها دارد. لذا اگر به موقع متوجه اختلال در این هورمون شویم، از بروز انواع مشکلات قلبی، استخوانی و یائسگی زود رس، جلوگیری می شود. بنابراین بسیار مهم است که بانوان در بازه سنی ۳۰ تا ۴۰ سال و یا زیر ۳۰ سال، در صورت مشاهده بی نطمی در سیکل قاعدگی حداقل تا ۳ بار، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند تا از وقوع مشکلات بعدی جلوگیری کنند.

درمان یائسگی زودرس:

به منظور انتخاب مناسب روش های درمانی یائسگی زود رس و پیشگیری از آن، باید دلیل آن را پیدا کنیم. در ادامه مقاله به روش های مدیریت و جلوگیری از عوارض یائسگی زود رس، می پردازیم:

 هورمون درمانی:

یکی از روش های موثر برای درمان یائسگی زود رس، هورمون درمانی است. برای انجام هورمون درمانی، داروهایی به فرد داده می شود تا هورمون های از دست رفته بدن فرد را که دیگر بدنش قادر به تولید آن نیست را، به بدن برساند. برای این کار پزشک ابتدا دوزهای پایین استروژن و پروژسترون و در برخی از موارد تستسترون را برای فرد تجویز می کند و در مراحل بعدی، دوز آن ها را بالاتر می برد.
داروهای هورمونی به صورت قرص، کرم، اسپری پوستی، برچسب، ژل و درمان موضعی داخل واژن، وجود دارند. در این روش استروژن باید به صورت روزانه و پروژسترون نیز به مدت ۱۲ تا ۱۴ روز در ماه مصرف شود.
میانگین سن شروع یائسگی در بانوان، ۵۱ سالگی است. معمولا هورمون درمانی تا این سن ادامه پیدا می کند. توجه داشته باشید که مصرف هورمون استروژن به تنهایی می تواند خطر ابتلا به سرطان بافت رحم را افزایش دهد. به این دلیل، پزشک استروژن را همراه با پروژسترون برای فرد تجویز می کند.‌ اگر چه هورمون درمانی نمی تواند سبب بهبود عملکرد تخمدان ها شود، اما می تواند باعث خونریزی واژینال شود.‌ به طور کلی اثرات مثبت هورمون درمانی برای بانوان، از خطرات آن بیش تر است.

قرص های ضد بارداری:

قرص های ضد بارداری نیز یکی از عوامل تاثیر گذار در درمان یائسگی زود هنگام به شمار می رود و تا حد زیادی سبب کاهش علائم آن می شود. بانوانی که تمایلی به بارداری ندارند، از قرص های ضد بارداری دوفاز که حاوی مقادیری از هورمون های استروژن و پروژسترون است، استفاده می کنند.

روان کننده ها:

یکی از علائم و عوارض یائسگی زود هنگام در بانوان، خشکی واژن است. برای رفع این مشکل می توان از سایر روان کننده های موجود مانند لوبریکانت ها، روان کننده هایی مانند کرم ها و ژل ها، و هم چنین روان کننده های غیر هورمونی، استفاده کرد.
موارد دیگری مانند مصرف مکمل کلسیم، مصرف داروهای ضد افسردگی، تعییر سبک زندگی و فناوری های کمک باروری، می توانند تاثیر مثبتی در مدیریت و درمان یائسگی زود رس داشته باشند.

در آخر

برای اطمینان از ابتلا به یائسگی زودرس باید با پزشک مشورت کنید.

چگونگی عملکرد استروژن

قرص های استروژن کمک کننده هستند زیرا برای بهبود خشکی واژن و نوسانات هورمونی موثر هستند.همچنین باعث بالا رفتن تراکم استخوانی فرد می شوند.

اما استروژن به تنهایی باعث سرطان رحم می شود به همین دلیل استروژن را همیشه همراه با پروژسترون مصرف می کنند.

یائسگی زودرس و محافظت زنان

یائسگی زودرس زنان را از ابتلا به سرطان سینه محافظت می کند.چون بافت سینه در معرض استروژن قرار می گیرد هر چه کمتر استروژن بر سینه تاثیر بگذارد دیرتر به سرطان پستان دچار می شوید.

تغذیه صحیح

بهتر است روش های صحیح تغذیه را یاد بگیرید و سبک های مناسب زندگی را در برنامه روزانه خود قرار دهید تا کمتر دچار عوارض یائسگی زودرس بشوید.

کسانی که یائسه شده اند حتما باید از مکمل های کلسیم و ویتامین دی استفاده کنند تا از پوکی استخوان پیشگیری کنند.

اگر یائسه شده اید و دلتان بچه می خواهد نگران نباشید زیرا می توانید فرزند خوانده بیاورید،از روش های گرفتن تخمک کمکی استفاده کنید و یا کسی را برای حمل جنین اجاره کنید.