ویتامین D با حفظ سطح کلسیم بدن به سالم ماندن استخوان‌ها، دندان‌ها و ماهیچه‌ها کمک می‌کند. تحقیقات متعدد در این رابطه نشان داده است که مصرف مکمل‌های ویتامین D ممکن است به مقاومت بدن در برابر بیماری‌های قلبی، سرطان، عفونت‌های تنفسی و آسم و همچنین بیماری‌های دوران بارداری مثل پره‌اکلامپسی و دیابت دوران بارداری، کمک کند.
علت کمبود ویتامینD در بارداری
عواملی مثل مصرف برخی داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال یا فنی توئین یا رشد سریع کودک یا برخی اختلالت در جذب این ویتامین در بدن یا نرفتن زیر نور آفتاب یا نخوردن غذاهای حاوی این ویتامین باعث کمبود ویتامین دی در بدن می شود.
عوامل متعددی در ابتلا به کمبود این ویتامین نقش دارند مانند:
- آلودگی هوا
- زندگی کردن در شهرهای بزرگی که ساختمان های بلندش جلوی نور خورشید را می گیرند.
- بیرون نیامدن از خانه به اندازه کافی.
- داشتن پوست تیره که مانع از جذب اشعه های خورشید می شود.
- شیردادن به نوزاد برای مدت زمان طولانی.
- چاق بودن که معمولا نیاز بدن به این ویتامین را افزایش می دهد.
- برخی افراد بدون توانایی پردازش ویتامین D متولد می شوند و بعضی‌ها دچار مشکلات و بیماری‌هایی هستند که از هضم مناسب ویتامین D جلوگیری می کند.
علائم کمبود ویتامین D در دوران بارداری و عوارض آن
نشانه های احتمالی کمبود ویتامین D در بارداری
یکی از دلایل وجود علائم زیر در دوران بارداری، ممکن است نشانه ای از کمبود ویتامین دی باشد:
- عفونت یا مریض شدن بیش از حد
- خستگی بیش از حد یا Fatigue
- درد کمر و استخوان
- افسردگی
- طولانی شدن مدت زمان التیام یافتن زخم‌ها
- پوکی استخوان
- ریزش مو
- درد ماهیچه ای
- عفونت یا بیش از حد مریض شدن
عفونت یا بیش از حد مریض شدن
ویتامین D بر روی عملکرد صحیح سیستم ایمنی تاثیر مستقیم دارد، از این رو کمبود آن در خون باعث نقص عملکرد سیستم ایمنی شده و باعث عفونت یا بیش از حد مریض شدن (برای مثال آنفولانزا) می شود. این یکی از شایع ترین نشانه های کمبود این ویتامین است.
خستگی بیش از حد یا fatigue
خستگی بیش از حد ممکن است ناشی از کمبود ویتامین D باشد.
افسردگی
65 درصد از مشاهدات، حاکی از ارتباط افسردگی و کمبود ویتامین D است از این رو تنظیم ویتامین D در بدن و رساندن آن به میزان ایده ال می تواند در بهتر شدن خلق وخو موثر باشد.
طولانی شدن مدت زمان التیام یافتن زخم‌ها
نتایج آزمایشات نشانگر این است که کمبود ویتامین D در ساخت ترکیباتی که باعث بازسازی پوست می شوند، اختلال ایجاد می کند و این امر باعث می شود که التیام یافتن زخم ها طولانی تر از حالت عادی به طول بیانجامد.
پوکی استخوان
پوکی استخوان می تواند ناشی از کمبود این ویتامین باشد. دریافت کافی این ویتامین در جذب کلسیم و تراکم استخوان تاثیر مستقیم دارد.
ریزش مو
در بعضی موارد ریزش مو در بانوان می تواند از کمبود ویتامین D باشد.
درد عصبی
به دلیل ایجاد تداخل بین ویتامین D و اعصاب حساس به درد، کمبود این ویتامین ممکن است منجر به درد عصبی شود.
عوارض کمبود ویتامین D بر بارداری
ویتامین دی و پره اکلامپسی
کمبود ویتامین دی ممکن است خطر ابتلا به پره اکلامپسی را افزایش دهد. اما با وجود این شواهد کافی برای مصرف ویتامین دی و پیشگیری از این عارضه وجود ندارد.
ویتامین دی و دیابت بارداری
تحقیقات نشان میدهد کمبود ویتامین D ممکن است در بروز دیابت بارداری اثر داشته باشد. مطالعات اخیر نشان میدهد تعادل قند خون به راحتی با مقدار کافی ویتامین D به دست می آید.
ویتامین دی و سزارین
افزایش قند خون و بالا رفتن فشار خون احتمال سزارین را بالا میبرد و این مشکلات با کمبود ویتامین دی مرتبط است. یک مطالعه نشان داد زنان باردار مبتلا به کمبود ویتامین دی در مقایسه با زنان باردار با سطوح بالاتر ویتامین دی تقریبا دوبرابر احتمال ابتلا به سزارین دارند. محققان دیگر احتمال آن را چهاربرابر میدانند.
ویتامین دی و زایمان زودرس
کمبود ویتامین دی در بارداری با زایمان زودرس مرتبط است. مطالعات نشان میدهد سطح کافی ویتامین دی احتمال زایمان زودرس را تا 40 درصد کاهش میدهد.
ویتامین دی و وزن هنگام تولد
وزن کم هنگام تولد، قد جنین و دور سر جنین با میزان ویتامین دی بدن مرتبط است. تحقیقات نشان میدهد میزان بالای ویتامین دی با وزن تولد ارتباط دارد.
فواید مصرف ویتامین D در دوران بارداری
ویتامین دی D می تواند خس خس نفس نوزادانی که زودتر از موعد متولد شده اند را کاهش دهد. نکته حائز اهمیت توجه به این موضوع است که ویتامین D بیشتر، همیشه برای کودکان مناسب نیست. متخصصان بر این باورند که 400 واحد بین المللی ویتامین D به صورت روزانه برای کودک کافیست و میزان بیشتر آن برای کودکان زیر 2 سال لازم نیست.
محققان و متخصصان تغذیه با تحقیقات و آزمایش بر روی 5405 شرکت کننده، متوجه شدند که بانوانی که تا 2000 واحد ویتامین D به صورت روزانه مصرف می کردند، 55 % کمتر با احتمال متولد شدن نوزاد کم وزن و در عین حال 65 % کمتر با خطر مرگ نوزاد، پس از تولد مواجه بودند.
ویتامین دی D در رابطه با حاملگی، بر روی سیستم های بیولوژیک بسیار موثر است و از مشکلات زایمان از قبیل: زایمان زودرس، پره اکلامپسی و دیابت بارداری می تواند پیشگیری کند و در عین حال می تواند از به وجود آمدن آسم در نوزادان جلوگیری کرده و حتی فراتر از آن در رشد مغز تاثیر مثبت داشته و در جلوگیری از اوتیسم و فلج چندگانه کمک می کند.
منابع غذایی حاوی ویتامین D
نور خورشید یکی از منابع اصلی ویتامین دی D است. عواملی مثل کمبود دریافت مستقیم نور خورشید می تواند باعث فقر ویتامین D شود.
از جمله منابعی که میتوان با استفاده از آن این ویتامین را تامین کرد شامل موارد زیر می شود:
- نور آفتاب
- روغن ماهی
- تخم مرغ
- شیر غنی شده با ویتامین دی
با این حال تامین میزان مورد نیاز این ویتامین صرفا از راه رژیم غذایی می تواند برای افراد چالش بر انگیز باشد. در صورتی که با کمبود این ویتامین مواجه هستید استفاده از قرص ویتامین D با توجه به تجویز پزشک می تواند مفید باشد.
میزان مصرف ویتامین D در دوران بارداری
رشد استخوان‌های کودک شما، منوط به وجود مقدار کافی کلسیم در بدنتان در ماه‌های بارداری است و اگر در این دوران، هر روز 1000 میلی‌گرم کلسیم مصرف کنید، احتمال بروز اختلال در رشد استخوان‌های فرزندتان کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، درحالی که زنان بزرگسال، به 400 واحد بین‌المللی ویتامین D در روز نیاز دارند، زنان باردار، باید هر روز 600 واحد بین‌المللی از این ویتامین را دریافت کنند. البته متخصصان در مورد میزان ضروری مصرف ویتامین D در دوران بارداری، با هم اتفاق نظر ندارند و برخی از آنها، لزوم رساندن 2000 واحد بین‌الملی از آن را به بدن مادران باردار ضروری میدانند.
نکند زیاده‌روی کرده باشید؟
با وجود توصیه‌های متفاوت متخصصان در خصوص میزان ضروری مصرف ویتامین D در دوران بارداری و پس از آن، بدیهی است که مصرف بی‌رویه و زیاده‌از حد این ویتامین، درست مانند دچار شدن بدن مادران باردار به کمبود آن، هم برای جنین و هم برای مادر خطرساز است. مصرف بی‌رویه ویتامین D، خطر رسوب کلسیم در کلیه‌ها، ابتلا به مشکلات گوارشی و حتی دچار شدن به علایمی شبیه به مسمومیت را بالا میبرد. به همین دلیل، تجویز این ویتامین نیز مانند دیگر مکمل‌های دارویی، تنها در صورت تعیین نیاز بدن فرد به آن، با انجام آزمایش‌های لازم، مجاز است.
سخن آخر
اکنون که با اهمیت این ویتامین و عوارض ناشی از کمبود آن و مواردی که میتوان با مصرف صحیح ویتامین D از بروز آنها پیشگیری کرد آشنایی بیشتری داریم ، میتوانیم در ارتقا سلامت فرزندان عزیزمان موثرتر باشیم.