نشستن نوزاد

آیا می دانید که نشستن نوزاد در چند ماهگی اتفاق می افتد؟نشستن نوزاد پروسه ای از مراحل رشد است که که اگر دیر رخ دهد ممکن است مراحل بعدی رشد مانند راه افتادن،دویدن و غذا خوردن کودک را درگیر کند.در این متن شما را با نشستن نوزاد،علل تاخیر در نشستن،راه های آموزشی و روش های کمک به کودکان برای نشستن را آشنا می کنیم.

سن شروع به نشستن نوزاد

از 3 ماهگی تا 7 ماهگی زمانی است که نوزاد شروع به نشستن می کند.در سن 3 ماهگی نوزاد می تواند روی شکم بغلتد،سرش را محکم بگیرد و بچرخاند و برای اولین بار بنشیند.اما باید بسیار مراقب باشید زیرا هنوز تعادل کافی برای نگه داشتن خود ندارد و ممکن است از جلو یا به پشت بیافتد.به همین دلیل باید دور کودک را بالش بگذارید.

به همین منظور صندلی ها و تکیه گاه هایی با طرح های بچه گانه در بازار موجود می باشد تا والدین برای مراقبت بیبشتر از سر کودکان استفاده کنند.

در ماه های 3 تا 7 کودک کم کم تعادلش را حفظ می کند و در پایان 8 ماهگی قادر است به تنهایی بنشیند.البته این مدت زمان برای هر کودکی متفاوت است و این وابسته به هوش و یادگیری او می باشد.بعضی از نوزادان به دلایل مختلف دیرتر یاد میگیرند.

گاهی هم به علت تولد زودرس توانایی و قوای جسمانی پایینی دارند و والدین باید صبور باشند تا نوزاد آمادگی نشستن را پیدا کند.

بعضی وقتها چون مادر مشغله های زیادی دارد و نوزاد را بیش از حد در گهواره می خواباند کودک نمی تواند تا 9 ماهگی هم بدون کمک والدین بنشیند.

نکته

نباید نوزاد 4 ماهه را به زور بنشانیم زیرا ممکن است به مهره های کمرش آسیب وارد شود.باید کم کم و با حوصله این کار را انجام دهیم و صبر کنیم تا نوزاد خود با هدایت و فطرت دورنی آماده نشستن شود.

چرا نباید زودتر از وقت مناسب نوزاد را بنشانیم؟

1. زیرا نشستن نوزاد با زور والدین ماهیچه های او را ضعیف می کند.
2. باعث ضعف در ستون فقرات شود و در آینده کمر درد را تجربه می کند.
3. ضعف ماهیچه ها باعث می شود که در راه رفتن کودک تاخیر بیافتد.
4. شکل راستایی بدن کودک را خراب می کنیم.مثلا باعث می شویم که کمر کودک قوس پیدا کند.
5. منجر به اختلال در رشد طبیعی نوزاد می گردد.
6. بدنشان انعطاف کمتری می گیرد.
7. امکان آسیب به غضروف های لگن و بروز پای پرانتزی نیز وجود دارد.

بین زمان نشستن نوزاد پسر و دختر هیچ تفاوتی وجود ندارد و وابسته به قوای جسمانی و قدرت یادگیری کودک است.

چگونه متوجه شویم که نوزاد برای نشستن آمادگی دارد؟

از 4 ماهگی باید نوزاد بتواند سر و گردنش را به سمت بالا نگه دارد.هر گاه احساس کردید که کودک در تلاش برای بالا آرودن گردن و شانه های خود است یعنی آمادگی دارد که بنشیند و بهتر است هر روز یک دقیقه او را در بغل خودتان به صورت نشسته نگه دارید.

پس از آن کودک را در حالی که خوابیده است،دستهایش را بگیرید و کمکش کنید تا خیلی آرام بشیند.نباید او را به طور ناگهانی بالا بکشید.

برای کمک به نوزاد برای نشستن بهتر است ابتدا چهار دست و پا رفتن را با او تمرین کنید.

برای تمرین گربه ایی رفتن،باید نوزاد گردن بگیرد و این تمرین را روی سطح نرم انجام دهید.

راه های آموزش نشستن نوزاد

برای آموزش نوزاد برای نشستن روش های زیادی وجود دارد:

استفاده از کالسکه

استفاده از کالسکه در منزل و یا محیط بیرون.دسته پشتی کالسکه را بالا بیاورید و آن را در حالت نشسته قرار دهید.می توانید از پشتی کوچکی استفاده کنید تا نوزاد به آن تکیه دهد و خسته نشود.

آغوشی نوزاد

از 3 ماهگی به بعد نوزاد را به شکل نشسته در آغوش بگیرید تا کودک هم برای نگه داشتن سر و گردنش بیشتر تلاش کند.این تلاش های باعث تقویت ماهیچه هایش می شود.

یا می توانید از آغوشی نوزاد کمک بگیرید.با این کار هم او نشسته است و هم شما راحت تر به کارهایتان می رسید.

تمرین گربه ایی

از 4 ماهگی دیگر باید چهار دست و پا رفتن را با نوزاد تمرین کنید.سعی کنید این کار را بسیار آرام و بدون فشار انجام دهید.

وقتی کودک خوابیده دستهایش را بگیرید و بالا بیاورید و از او بخواهید تا سر،گردن و شانه اش را بالا بیاورد.صبر کنید تا خودش به آرامی بلند شود و او را نکشید.

می توانید او را روی شکم بخوابانید و یک اسباب بازی که دوست دارد را کمی دورتر بگذارید تا خودش را روی زمین بکشد و آن را بردارد.

اجازه دهید غلت بزند.

ملحفه نرم،بزرگ با عکس های زیبا را پهن کنید و وسایل اضافه را  از سر راه بردارید.اجازه دهید تا کودک غلت بزند.اینکه نوزاد تلاش کند بچرخد و دوباره به حالت اولیه برگردد و البته بدون کمک و کنترل از راه دور باعث تقویت ماهیچه های او می گردد.

نوزاد را به خود تکیه دهید.

پشت سر نوزاد بنشینید و پاهایتان را از هم باز کنید.او را بین دو پای خود قرار دهید و به خودتان تکیه اش دهید تا هم نشستن را آموزش ببیند و هم از خطر افتادن او را حفظ کنید.

استفاده از صندلی

از صندلی های تکیه دار استفاده کنید.والدین باید با قرار دادن عروسک،توپ های رنگی و اسباب بازی در قسمت جلوی صندلی به کودک برای نشستن انگیزه دهند.(صندلی های عروسکی،فومی،بادی و پلاستیکی در بازار و سیسمونی فروشی ها موجود هستند.)

در ماشین و هنگام غذا از صندلی مخصوص استفاده کنید.

ماساژ پا

روغن مالی و ماساژ کودک از موارد مهم دیگری است که والدین باید آن را انجام دهند.(کودک را روی یک ملحفه نرم و تمیز بگذارید لباس هایش را دربیاورید با روغن های مخصوص کودکان پاها،ران،زانو،لگن،کمر و انگشتانش را به آرامی ماساژ دهید.)

بهتر است در منزل تاب تهیه کنید و او را از سن 4 ماهگی به بعد روزانه چند دقیقه در تاب بنشانید.استفاده ار روروک هم بی تاثیر نخواهد بود.

علل دیر نشستن نوزاد

اگر تا 9 ماهگی نوزاد از بالا آوردن سر و گردن و نشستن ناتوان باشد باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت تاخیر در رشد مشخص شود:

• ممکن است این تاخیر نشانه یک مشکل جدی و درونی باشد.
• اختلال در رشد یکی از اندام ها
• خوابیدن بیش از حد در گهواره

• مشکلات مغزی نخاعی

با ام آر آی میتوان به وجود این مشکل در نوزاد پی برد.کودکان فلج مغزی نمی توانند به درستی و در زمان مشخص مثل سایر کودکان بنشینند،راه بروند و … .

•  نقص مادر زادی

دیستروفی عضلانی و اوتیسم منجر به تاخیر در رشد به موقع می گردند.این نقص های مادر زادی ناشی از مشکلات ضعف در سیستم و لوله های عصبی می باشد.

• ضعف عضلانی

آتروفی و بیماری میوپاتی جزء دسته ضعف های عضلانی هستند که منجر به ناتوانی در نشستن نوزاد می شوند.

• کوتاهی عضله همسترینگ

کوتاهی این عضله در پشت ران و زانو اجازه نشستن و دراز کردن پاها را به کودک نمی دهد.

• ناهماهنگی بین عضلات

وقتی عضلات و ماهیچه های نوزاد قوی باشند اما به علت های ناشناخته و بیماری هماهنگی لازم را نداشته باشند نوزاد نمی تواند بنشیند یا راه برود.

روش های کمک والدین به نشستن نوزاد

ابتدا باید تشخیص داد که چرا نوزاد توانایی نشستن ندارد و بعد از آن باید برای درمان و کمک به او راه کار ارائه داد:

همان طور که گفتیم ممکن است از بروز اوتیسم نوزاد نتواند بنشیند.گاهی اوقات فقط باید به نوزاد کمک کنیم تا نشستن را یاد بگیرد و گاهی هم باید تلاش کنیم تا بیماری پیشرفت نکند.

کار درمانی

اولین مرحله برای کمک والدین به نوزادان باید کار درمانی را شروع کنیم.کار درمانگر ها روش های زیادی را برای بهبود عملکرد نوزادان به کار می برند.بردن کودک به مراکر کار درمانی یا استخدام کار درمانگر ها در منزل پر فایده هستند.

تمرین اول

کودک را روی یک توپ بزرگ بگذارید و دستهایش باید در کنارش باشند.باسن او را بگیرید و کمکش کنید تا سر و گردنش را بالا بیاورد.

تمرین دوم

در این مراکز صندلی های مخصوص نشستن نوزاد وجود دارد.باید او را در صندلی بگذارید و مراقب باشید تا تعادلش به هم نخورد.

تمرین سوم

کودک را روی زمین به شکم بخوابانید و او را برای برداشتن و رسیدن به اسباب بازی هایش تشویق کنید.این کار باید با مراقبت والدین و به مدت روزانه 10 دقیقه انجام شود.این تمرین برای تقویت عضلات گردن،کمر،سر و پشت می باشد.

ماساژ نوزاد

روغن مالی و ماساژ به تقویت عضلات و ماهیچه ها،رفع اسپاسم،بهبود گردش خون و کاهش سفتی عضلات کمک می کند.

تمرینات ورزشی

مربی ها در توانبخشی با انجام تمرینات کششی و ورزشی به نوزاد کمک می کنند تا سریعتر نشستن را یاد بگیرد.این تمرین ها برای تقویت عضلات بدن،از بین رفتن اسپاسم و هماهنگی ماهیچه ها کمک می کنند.

با انجام ورزش های مورد نظر کودک کم کم تعادل در نشستن را پیدا می کند.

آیا دیر نشستن نوزاد خطرناک است؟

چون مراحل رشد نوزاد به ترتیب رخ می دهد و به هم نیز وابسته است باید هر کدام سر موقع مقرر اتفاق بیافتد.گردن گرفتن،بالا بردن سر،غلتیدن،چرخیدن،نشستن،سینه خیز رفتن،چهار دست و پا رفتن،ایستادن و راه رفتن و … مراحل رشد نوزاد است که باید بدون وقفه شاهد آنها باشیم و اختلال و تاخیر در هر کدام باعث عدم رشد در مرحله بعدی باشیم.

پس اگر هر کدام با تاخیر روبه رو شد حتما با پزشک مشورت کنید.

نشستن نوزاد:

نشستن نوزادن نارس

دیر نشستن نوزادان زودرس، امری کاملا طبیعی است و والدین نباید در این زمینه نگرانی داشته باشند. هر چه قدر نوزاد شما زودتر از موعد اصلی خود به دنیا بیاید، به همان اندازه، از نظر تکاملی از سایر کودکان عادی، عقب تر خواهد بود. مثلا اگر نوزاد شما دو ماه زودتر به دنیا بیاید، کودک شما به جای شش ماهگی، در هشت ماهگی نشستن را یاد می گیرد و والدین نباید بابت این موضوع، نگرانی داشته باشند.

آموزش نشستن به نوزاد:

برخی از والدین هستند که پیش از تکمیل دوره رشد کودک، او را مجبور به نشستن می کنند که امری کاملا اشتباه است و ممکن است منجر به آسیب دیدن کمر کودک شما شود. بدن کودک شما هنگامی آماده نشین می شود که عضلاتش به اندازی کافی رشد و تکامل یافته و آمادگی انجام این امر را پیدا کند. راه های زیادی برای آموزش نشستن کودکان شیرخوار شما وجود دارد که در ادامه مقاله به آن ها می پردازیم:

1. کودکتان را دمر بخوابانید:

کودک شما برای نشستن، ابتدا باید بتواند سر خود را صاف نگه دارد. برای این کار، شما باید هنگامی که کودکتان به صورت دمر خوابیده است، با انجام حرکاتی، ماهیچه های گردن و کمر او را تقویت کنید. کودک خود را به شکم بخوابانید و شی یا اسباب بازی مورد علاقه او را در رو به رویش قرار دهید. سپس با تکان دادن اسباب بازی، سعی کنید توجه کودک را به آن جلب کنید، در این صورت کودک سرش را بالا آورده و به اسباب بازی نگاه می کند. با انجام مداوم این کار، عضلات گردن کودک شما تقویت می شود. نگه داشتن اسباب بازی در برابر کودک را، در زمان نشستن نیز تکرار کنید تا کودک یاد بگیرد در حالت نشسته نیز، وضعیت بدن خود را به صورت نرمال و استاندارد نگه دارد.

 

2. کودکتان را حرکت دهید:

یکی از راه های آموزش نشستن به کودکان، حرکت دادن آن ها است. برای این کار، کودک خود را نگه داشته و او را بر روی تشک نرمی بچرخانید. در این صورت کودک شما به خوبی حس حرکت کردن و جهت یابی را درک می کند. توجه داشته باشید که هرگز نباید کودک شیرخوار خود را در این وضعیت قرار دهید. اگر ذره ای احساس کردید کودک شما ناراحت است، او را در وضعیت مناسب و راحتی قرار دهید.

3. حس نشستن را در کودکتان القا کنید:

هنگامی که کودک به شش ماهگی رسید، والدین برای آموزش نشستن به کودکان، باید حس نشستن را به کودک منتقل کرده و او را به چنین شرایطی عادت می دهد. به این منظور بر روی یک سطح نرمی بنشینید و کودک خود را بغل کنید به گونه ای که شما به عنوان تکیه گاهی برای کمر کودک باشید. اسباب بازی های او را در رو به رویش قرار دهید و اجازه دهید تا با اسباب بازی ها بازی کند. با انجام این کار عضلات کمر کودک تقویت شده و کم کم به نشستن عادت می کند.

4. کودک خود را مجبور به نشستن کنید:

کودکان از سن ۹ ماهگی به بعد، نشستن را به طور کامل یاد می گیرند. در این مواقع، والدین لازم است با انجام حرکاتی، نشستن را برای کودک عادی کنند. مثلا می توانید یک شی یا خوراکی مورد علاقه کودک را به گونه ای قرار دهید که برای برداشتن آن، مجبور به نشستن شود و یا در کنار خود بنشینید و با او بازی کنید.

5. عضلات کودک خود را تقویت کنید:

تقویت عضله، از جمله مواردی است که کودک برای نشستن، به آن نیاز دارد. به عبارتی هر چه قدر کودک شما عضلات قوی تری داشته باشد، زودتر می تواند نشستن را یاد بگیرد. انجام حرکاتی مانند چهار دست و پا رفتن و روی شکم خوابیدن، تاثیر زیادی در قوی شدن عضلات کودک دارد. والدین باید با تشویق کردن، کودک خود را مجبور به انجام چنین کارهایی کند تا عضلاتش تقویت شده و زودتر بتواند بنشیند.

تمرین ها و حرکت های لازم برای آموزش نشستن کودکان:

1) پیدا کردن جغجغه

می توانید این کار را از چهار ماهگی کودک انجام دهید.‌ کودک خود را به شکم بخوابانید و یک جغجعه رو به روی او قرار دهید. در این حالت کودک سرش را به سمت صدای جغجغه برمی گرداند. جغجعه را کمی به عقب تر ببرید‌ تا کودک شما مجبور شود سر خود را حرکت دهد.‌ حرکات گردن و کمر کودک، موجب تقویت عضلات این قسمت ها می شود. هم چنین کودک شما ممکن است بازوهای خود را نیز حرکت دهد که این امر نیز موجب حرکت شانه ها می شود.

2) چرخیدن:

کودک خود را به پشت خوابانده و یک اسباب بازی را در مقابل کودک قرار دهید. با تکان دادن اسباب بازی، توجه کودک خود را به سمت آن جلب کنید و به گونه ای کودک را برای گرفتن اسباب بازی کنجکاو کنید. در این حالت کودک برای دید بهتر اشیا، غلت می خورد. این کار سبب تقویت عضلات کمر کودک می شود و می توانید آن را از شش کودک آغاز کنید.

3) تکان دادن پا به حالت دو چرخه:

از شش ماهگی به بعد کودک خود را بر روی سطح نرمی خوابانده و پاهای او را به سمت بالا نگه دارید. سپس به منظور تقویت عضلات ران و کمر، به آهستگی پاهای کودک خود را به حالت پدال دوچرخه، حرکت دهید. بعد از انجام ۵ حرکت، چند ثانیه به کودک خود استراحت دهید.

4) حرکت اسکات کمکی:

اسکات کمکی را در هشت ماهگی، زمانی که کودک کاملا نشستن را یاد گرفت، انجام دهید. برای انجام این کار، کودک خود را در حالت نشسته قرار دهید و دستان کودک را بگیرید و آرام آرام به طرف بالا بلند کنید تا کودک وضعیت ایستاده پیدا کند. این حرکت را چهار بار تکرار کرده و به کودک استراحت دهید. کودکان از سن هشت ماهگی به بعد، نشستن را به طور کامل یاد گرفته اند و اولین تلاش های خود را برای ایستادن می کنند. حرکت اسکات کمکی، باعث تقویت ماهیچه های پشت، شکم و ران کودک شما می شود.

 

در آخر

اگر تا نه ماهگی کودک نتوانست بنشیند حتما به پزشک اطفال مراجعه کنید.

برای نشستن نوزاد بازی طراحی کنید و برایش وقت بگذارید.

گاهی کودکان نیاز به کار درمانی دارند تا توانایی نشستن و ایستادن را یاد بگیرند،این موضوع را سبک نشمارید زیرا در مراحل بعدی رشد نیز تاخیر می افتد.

کودکانی که نارس هستند نیاز به زمان بیشتری برای تکامل در رشد دارند پس با مشورت با پزشک می توانید بیشتر صبر کنید.اما بعد از 9 ماهگی حتما برای گرفتن کمک و مشاوره به دکتر متخصص سر بزنید.