عارضه چاقی در کودکان

اضافه وزن و  عارضه چاقی در کودکان می تواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد. کودکانی که دچار اضافه وزن هستند، بیشتر از سایر کودکان در معرض  بیماری های مزمن قرار دارند. و این بیماری ها  می توانند تا زمان بزرگسالی نیز ادامه پیدا کنند. علاوه بر مشکلات جسمی، کودکان چاق دچار افسردگی و کمبود اعتماد به نفس نیز می شوند.

در این مقاله به بررسی علت عارضه چاقی در کودکان و راه های درمان آن می پردازیم.

تشخیص چاقی کودکان

کودکان در مراحل مختلف رشد، دارای مقادیر مختلفی از چربی هستند و هر اضافه وزنی در کودک شما به معنای چاقی نیست. شاخص توده بدنی کودک (BMI)، می تواند به عنوان مبنای چاقی در نظر گرفته شود. در این روش وزن کودک بر حسب کیلوگرم تقسیم بر توان دوم قد می شود و سپس نتیجه آن با نمودارهای رشد مقایسه می شود.

طبق این فرمول تحلیل نتیجه BMI برای کودکان بالای دو سال به این صورت است:

• کمتر از صدک سوم: کمبود وزن
• از چهارم تا صدک هشتاد و پنجم: وزن استاندارد
•  از صده هشتاد و شش تا نود و پنج: اضافه وزن
• صدک بالاتر از نود و شش: چاقی

علاوه بر شاخص توده بدنی، متغیرهای دیگری مانند: ضخامت پوست، تجمع چربی های دور شکم، بزرگ بودن بیش از حد بازو ها و ران ها می تواند به تشخیص چاقی کودک شما کمک کند. همچنین اگر کودک شما  بعد از فعالیت های بدنی به نفس نفس زدن می افتد و زود خسته می شود، می تواند نشانه چاقی باشد. شما می توانید با مراجعه به پزشک متخصص از سلامت کودک خود مطمئن شوید و در صورت تشخیص چاقی، راهکار های مناسب را از پزشک دریافت کنید.

علت های چاقی در کودکان

1 – سبک زندگی اشتباه

زندگی مدرنیته امروز، باعث عدم تحرک و فعالیت کودکان شده است و آن ها به جای انجام بازی های پر تحرک، بیشتر وقت خود را صرف بازی با رایانه، تبلت و موبایل می کنند. همچنین عواملی مثل زندگی در آپارتمان و کمبود فضای بازی  و تفریح باعث بی تحرکی کودکان و اضافه وزن و چاقی آن ها می شود. تحقیقات نشان می دهد کودکانی که یک ساعت از روز پای تلویزیون می نشینند دو برابر نسبت به سایر کودکان دچار چاقی می شوند.

2 – تغذیه ناسالم

رژیم غذایی پر کالری و نا سالم یکی دیگر از عوامل چاقی کودکان محسوب می شود. فست فود ها ، غذاهای آماده و نوشیدنی های شیرین، دارای کالری بالا و ارزش غذایی پایینی هستند و امروزه به علت مشغله والدین، خوردن غذاهای آماده بسیار بیشتر از غذاهای خانگی و سالم شده است که خود عامل اصلی چاقی در کودکان است. همچنین از آن جا که غذاهای بسته بندی شده از نظر ارزش غذایی ضعیف هستند ،کمبود ویتامین هایی مانند ویتامین دی و کمبود منیزیوم باعث چاقی کودکان می شود.

3 – کم کاری تیرویید

کم کاری تیرویید نیز می تواند در افزایش وزن کودکان تاثیر بگذارد. بهتر است برای اطمینان یافتن از علت چاقی فرزند خود به پزشک مراجعه کنید و با انجام آزمایشات لازم از سالم بودن تیرویید فرزندتان مطمئن شوید.

4 – عوامل روانی کودک

استرس یکی از مشکلاتی است که مزمن شدن آن می تواند باعث چاقی شود. برخی از کودکان در مواقعی که استرس دارند پر خوری می کنند که این عامل می تواند در بالا رفتن وزن آن ها تاثیر داشته باشد

5 – عوامل ژنتیکی

عوامل ژنتیکی و وراثت می تواند در چاقی کودک نقش داشته باشد. برخی از محققان کشف کرده اند که ژن FTO می تواند تمایل به پرخوری در کودکان را زیاد کند. بنابراین اگر در خانواده سابقه چاقی و اضافه وزن وجود داشته باشد، والدین باید به داشتن یک رژیم غذایی سالم توجه کنند.

عوارض و خطرات عارضه چاقی در کودکان

• مشکلات کبدی

امروزه ما شاهد افزایش بیماری های مرتبط با چاقی  در کودکان  به ویژه کبد چرب هستیم که عمدتا ناشی از رژیم غذایی پرکالری، افزایش مصرف قند و چربی و سبک زندگی بی تحرک است. کبد چرب علائمی ایجاد نمی کند ولی باعث تجمع بیش از حد سلول های چربی در کبد و بروز سیروز کبدی و آسیب رسیدن به کبد می شود.

• دیابت نوع دو

این نوع دیابت تهدید دیگری است که کودکان مبتلا به چاقی با آن روبرو هستند. دیابت نوع دو یک بیماری مزمن است که در چگونگی متابولیسم قند در بدن تاثیر می گذارد. خستگی مفرط ، تیره شدن پوست در قسمت هایی مانند زیر بغل و گردن، تشنگی زیاد، تکرر ادرار و دیر خوب شدن زخم های بدن، از علائم شایع دیابت نوع 2 در کودکان هستند.

• افزایش رفلاکس اسید معده

افزایش رفلاکس اسید معده یکی دیگر از عواملی است که کودکان چاق با آن روبرو هستند. تجمع چربی اضافی در ناحیه شکم می تواند به معده فشار وارد کرده و باعث ورود اسید به مری شود. این عامل باعث ایجاد سوزش سر دل و گاهی بیماری های مربوط به معده و مری می شود.

• بیماری های قلبی و عروقی

میزان چربی خون بالا می تواند باعث گرفتگی رگ های قلب و رسوب چربی در شریان های خونی بدن شود که می تواند باعث ایجاد بیماری های قلبی در کودک شود.

• کلسترول و فشار خون بالا

تغذیه ناسالم و چاقی کودک باعث کلسترول و فشار خون بالا می شود. ابتلا به فشار خون می تواند باعث لخته شدن خون در رگ ها و یا ایجاد بیماری های خطرناک در بزرگسالی شود.

• بیماری های تنفسی و آسم

عارضه چاقی در کودکان می تواند باعث ایجاد مشکلات تنفسی نیز شود. در کودکان مبتلا به آسم، چاقی می تواند باعث تشدید علائم و تنگی نفس شدیدتری شود.

• اثر عارضه چاقی در کودکان بر اختلالات خواب

در کودکان مبتلا به چاقی ممکن است نوعی اختلال به نام آپنه انسدادی خواب بروز کند که می تواند باعث قطع شدن مکرر تنفس در خواب شود و سلامتی کودک شما را به خطر بیاندازد.

• ضعیف شدن استخوان ها و درد مفاصل

چاقی و اضافه وزن می تواند فشار زیادی به ستون فقرات و مفاصل وارد کند و باعث ایجاد درد های مفصلی در کودک شما شود. همچنین کمبود ویتامین دی در کودکان مبتلا به چاقی می تواند باعث ضعیف شدن استخوان ها و شکستن آن ها شود.

• عوارض اجتماعی و روانی عارضه چاقی در کودکان

عارضه چاقی کودکان می تواند باعث کمبود اعتماد به نفس در کودک و عدم رضایت ظاهری کودک شود. همچنین کودکان چاق مورد تمسخر هم سن و سالان خود قرار می گیرند که این می تواند باعث طرد شدن آن ها از جوامع اجتماعی، افسردگی و مشکلاتی در آموزش و یادگیری آن ها شود.

راه های درمان عارضه چاقی در کودکان

1 – رژیم غذایی سالم

سعی کنید میوه و سبزیجات را به رژیم غذایی خود اضافه کنید و از خوردن غذاهای پرکالری با ارزش غذایی پایین خودداری کنید. مصرف نوشیدنی های صنعتی را به حداقل برسانید و به جای آن می توانید از آبمیوه طبیعی ستفاده کنید.

2 – فعالیت بدنی و ورزش

انجام فعالیت های بدنی منظم و ورزش های پر تحرک می تواند باعث بالا رفتن ضربان قلب، سوزاندن کالری اضافی، سلامتی و نشاط کودک شما شود. شما می توانید کودک خود را در کلاس های ورزشی ثبت نام کنید. و کودک با پیدا کردن دوست ترغیب به انجام فعالیت می شود. و یا  اینکه خود والدین به طور مرتب با او پیاده روی و ورزش کنند.

3 – درمان  با دارو برای کاهش عارضه چاقی در کودکان

برخی از پزشکان برای چاقی مفرط کودکان داروهایی تجویز می کنند که باید طبق نظر پزشک مصرف شود. تا کنون گزارشی از عوارض طولانی مدت این دارو ها در دسترس نیست.

4 – انجام جراحی های کاهش وزن

انجام جراحی ممکن است گزینه آخر درمان چاقی در کودکان و نوجوانانی باشد که عارضه چاقی کودکان برای آن ها خطرناک است. این جراحی ممکن است عوارضی نیز به همراه داشته باشد که باید در مورد آن ها با پزشک مشورت کنید. با این حال رعایت رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت بدنی منظم بهترین راه کاهش وزن کودک شما است.

نکاتی برای پیشگیری از چاقی در کودکان

• گنجاندن میوه و سبزیجات در برنامه غذایی و میان وعده های سالم
• اطمینان از خواب کافی کودک
• جلوگیری از تماشای زیاد تلویزیون و انجام بازی های رایانه ای
• محدود کردن خوردن غذاهای آماده و فست فود
• سعی کنید حداقل سالی یک بار کودک خود را برای بررسی وضعیت سلامتی و اندازه گیری وزن و قد کودک نزد پزشک ببرید.
• اندازه وعده غذایی را متناسب با سن کودک تنظیم کنید.
• مصرف نوشیدنی های صنعتی و شیرین را محدود کنید.

در آخر

عارضه چاقی در کودکان می تواند برای والدین نگران کننده باشد. اگر در این مورد نگران هستید می توانید به پزشک متخصص مراجعه کنید و از او کمک بخواهید. اگر تشخیص داده شد که کودک شما چاق است، باید رژیم غذایی مناسب کودک خود را از پزشک دریافت نمایید. همچنین شما باید فعالیت های ورزشی را برای کودک خود جذاب تر کنید و بازی های پر تحرک متنوعی انجام دهید. تغییر در شیوه زندگی، رژیم غذایی و ورزش خط اول درمان چاقی کودکان است. همیشه به یاد داشته باشید که چاقی قابل درمان است و با توجه به تعداد کودکانی که در سراسر کشور و در سراسر جهان با اضافه وزن یا چاقی رو به رو هستند، مطمئناً در مبارزه با این بیماری تنها نیستید.