دیابت در کودکان مکن است از مادر به کودک هنگام بارداری منتقل شده باشد.دیابت انواع مختلفی دارد.در این متن می خواهیم شما را با علل بروز،علائم آن،راه های پیشگیری،راه های تشخیص و راه های درمان آن آشنا کنیم.
دیابت در کودکان عوارضی نیز دارد که به آن ها نیز می پردازیم.
دیابت چیست و چه علائمی دارد؟
به تجمع بیش از حد قند در خون دیابت می گویند که در بزرگ سالان دیابت نوع 2 و در کودکان دیابت نوع 1 را شاهد هستیم.
دیابت نوع۱ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن کودکان است. علت این بیماری تخریب سلول‌های بتا پانکراس و در نتیجه از بین رفتن تولید انسولین در بدن است.
دیابت در کودکان با توجه به سن،موقعیت جغرافیایی،جنس سابقه خانوادگی و نژاد متفاوت است.
دیابت یک اختلال خود ایمنی است که سلول های بدن به سلول های لوزالمعده حمله می کنند.
انواع دیابت در کودکان
دیابت نوع 1
به دیابت نوع 1 دیابت جوانی هم می گویند زیرا از کودکی ممکن است به وجود بیاید.
لوزالمعده کودکان به درستی انسولین مورد نیاز بدن را تامین و تولید نمی کند بنابراین دیابت در کودکان خود را نشان می دهد.
دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 در کودکان کمتر مشاهده می شود اما گاهی کودکان نیز به دلیل عدم تولید به موقع گلوکز در خون به دیابت در کودکان آن هم از نوع دوم مبتلا می شوند.
در دیابت نوع 2 لوزالمعده قادر به جذب انسولین تولید شده نیست و تجمع انسولین به مثانه وارد می شود و همراه با ادرار دفع می گردد.
![دیابت در کودکان]()
علائم بروز دیابت در کودکان
علائم بروز دیابت در کودکاندیابت نوع 1 خود را در کودکان به صورت زیر نشان می دهد:
- افزایش تشنگی
- افزایش ادرار
- کاهش وزن
- زود رنجی
- تاری دید
- بوی دهان که مانند بوی میوه است.
دیابت نوع 2 در کودکان خود را به صورت زیر نشان می د هد:
- تشنگی فراوان
- ادرار زیاد و بیشتر در شب
- کاهش وزن
- خارش در اطراف ناحیه تناسلی که با عفونت قارچی همراه است
- بد زخم بودن
- تاری دید
- رگه های تیره روی پوست
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم دیابت نوع 1 در عرض یک هفته خود را نشان می دهد اما علائم دیابت نوع 2 ممکن است ماه ها طول بکشد تا خود را نشان دهد.
دیابت در کودکان علائم خود را به سه شکل کلی نشان می دهد:
- علائم کلاسیک
- علائم کتواسیدوز دیابتی
- بدون علامت
علائم کلاسیک
در کلاسیک کودکی که تا قبل در شب برای استفاده از سرویس بهداشتی از خواب بیدار نمی شده است الان بیدار می شود و در روز نیز خود را خیس می کند.
زیاد از حد تشنه می شود و در نتیجه کاهش وزن می گیرد.بی اشتهایی،حالت تهوع و استفراغ از دیگر نشانه های آن است.
اختلال در دید و عفونت قارچی در نتیجه بروز علائم کلاسیک است.
علائم کتواسیدوز دیابتی
پرادراری و کاهش وزن علایمی همانند استشمام بوی استون از دهان،خواب‌آلودگی و بی‌حالی شدید نیز دیده می‌شود.
کودکان با علائم کتواسیدوز دیابتی باید سریع در بیمارستان بستری شوند.
شروع بدون علامت
در نوازادان می توان از عفونت در پوشکشان متوجه شد که مبتلا به دیابت هستند.
علت بروز دیابت در کودکان
وقتی لوزالمعده قادر به تولید انسولین نباشد دیابت در کودکان از نوع 1 به وجود می آید.
عوامل محیطی
- (وابسته به آب و هوا و محیط زندگی است).عوامل محیطی مانند: عفونت های ویروسی
- واکسن ها
- وضعیت اجتماعی و اقتصادی
- مصرف شیر در ماه های اول تولد
- چاقی
- کمبود ویتامین D
- عواملی که مربوط به مادر است مثل(سن مادر،دیابت بارداری،پره اکلامپسی،زردی و وزن کم هنگام تولد.)
افراد اهل لاتین،آسیا و آفریقا بیشتر به دیابت مبتلا می شوند.
عوامل ژنتیکی
(هر چه افراد درجه یک بیشتر به دیابت مبتلا باشند دیابت نوع 1 در کودکان بیشتر دیده می شود.)
جدول سابقه ارثی افراد مبتلا به دیابت و تاثیرش بر کودکان
| شانس بروز | سابقه خانوادگی |
| 0.4 در صد | بدون سابقه خانوادگی |
| 1 تا 4 درصد | سابقه مادر مبتلا به دیابت |
| 3 تا 8 در صد | سابقه پدر مبتلا به دیابت |
| 3 تا 6 درصد | سابقه مبتلا در خواهر و برادر به دیابت |
| 30 در صد | سابقه پدر و مادر مبتلا به دیابت |
| 8 در صد | سابقه دو قلو های غیر همسان اگر یکی مبتلا باشد. |
| 30 تا 50 درصد | سابقه دوقلوهای یکسان،اگر یکی مبتلا باشد |
عوارض دیابت در کودکان
هر بیماری یک یا چند عوارض قابل یا غیر قابل بازگشت دارد.مثل دیابت در کودکان که عوارضی به همراه دارد:
کتواسیدوز دیابتی
از عوارض دیابت نوع 1 است.کتواسیدوز علت اصلی مرگ و میر در کودکان می باشد.وقتی میزان گلوگز خیلی خیلی پایین باشد به قدری که بدن نتواند آن را به انرژی و چربی تبدیل کند،مواد شیمیایی و سمی کتون در بدن تولید می شود.
اگر به موقع دیابت را تشخیص دهید و آن را کنترل کنید ممکن است کمتر مورد کتواسیدوز دیابتی اتفاق بیافتد.
اگر بیماری را دیر تشخیص دهند بیماری تشدید می شود،زیرا بالطبع درمان هم دیرتر اتفاق می افتد.
بیماری های چشم و کلیه
بیماری های کلیه و آسیب چشم از عوارض دیابت نوع 2 در کودکان است.
چاقی
از عوارض دیابت نوع 2 در کودکان می توان به چاقی و اضافه وزن اشاره کرد.کودکانی که از خط رشد روی نمودار بالاتر هستند را باید خیلی سریع نزد پزشک غدد ببرید تا خدایی نکرده در آینده با دیابت در کودکان روبه رو نشوید.
کودک تپل را باید از همان ابتدای کودکی با ورزش و رژیم غذایی درست آشنا کنید.
اگر بیماری در طول سال‌های زیادی به طور متناسب مدیریت نشود،می‌تواند به کوری،بیماری کلیه،بیماری قلب،آسیب به عصب‌ها،عفونت لثه و پوست،پوکی استخوان،قطع عضو اندام حرکتی و حتی مرگ منجر شود.
![دیابت در کودکان]()
راه های تشخیص دیابت در کودکان
راه های تشخیص دیابت در کودکانبا مشاهده علائمی که در بالا گفته شد می توانید دیابت در کودکان را تشخیص دهید اما در بعضی از کودکان تا دیابت شدید نباشد قابل تشخیص نیست.
- تست ادرار برای بررسی میزان قند در ادرار
- تست خون از انگشت برای بررسی میزان گلوگزدر خون
اگر خانواده سابقه ارثی ابتلا به دیابتن را دارند کودک نیز باید برای چکاب نزد پزشک برده شود.
اگر مادر در بارداری دیابت بارداری داشته کودک نیز ممکن است داشته باشد.این کودکان مستعد دریافت دیابت نوع یک هستند بنابراین باید خیلی مراقب باشید.
راه های پیشگیری از ابتلا به دیابت در کودکان
کنترل سابقه ارثی
اگر سابقه ارثی بروز دیابت در خانواده وجود دارد باید کودکان هم مورد آزمایش قرار بگیرند.
کنترل وزن
وزن کودک را با ورزش روزانه و رژیم غذایی مناسب کنترل کنید. زیرا بدن کودکان با اضافه وزن در مقابل انسولین مقاومت می کند و منجر به دیابت در کودکان می شود.
فعالیت بیشتر
برای جلوگیری از ابتلا به دیابت و فشار خون،کودک را مجبور کنید تا بیشتر فعالیت داشته باشد.
حذف غذاهای ناسالم
مواد قندی و شیمیایی را از سفره غذای کودک حذف کنید.نوشابه ها و آب میوه های مصنوعی سرشار از قند هستند که نباید به کودک بدهید.انواع کیک،بیسکویت و … که دارای مواد نگه دارنده و رنگ ها هستند را کنار بگذارید.
غذاهایی مثل فست فود ها که نامناسب هستند علاوه بر چاقی مفرط باعث به وجود آمدن دیابت در کودکان نیز می شوند.
درمان دیابت در کودکان
درمان دیابت نوع 1
دیابت در کودکان باعث می شود که کودک مجبور باشد تا آخر عمر از آمپول انسولین استفاده کند و همیشه شکر خون خود را کنترل کند.این نوع درمان برای کسانی است که دیابت نوع 1 دارند.
راه دوم برای درمان در کنار استفاده از انسولین این است که رژیم غذایی همیشه باید مدیریت شود.
در کنار آمپول انسولین و رژیم غذایی مناسب،کودک باید ورزش کند تا همیشه قند خون را در حالت نرمال نگه دارد.
درمان دیابت نوع 2
بیشتر در بزرگ سالی افراد به دیابت نوع دوم مبتلا می شوند اما گاهی در کودکان نیز دیده شده است.جهت درمان:
- ورزش مداوم و سبک مثل پیاده روی
- کاهش استرس و اضطراب
- کاهش وزن و تعادل وزن همیشگی
- رژیم غذایی مناسب در همه وقت
مراقبت های لازم از کودکان دیابتی
جهت مراقبت از کودکان دیابتی ابتدا باید با دکتر غدد و متابولیسم مشورت کنید.
کسی که از این کودکان مراقبت می کند باید بداند که باید در طول روز چند بار قند خون کودک را توسط دستگاه های تست خون چک کند.
مراقب کودک باید روش تزریق و میزان انسولین را بلد باشد.بهتر است با پزشک مشورت کنید تا به شما آموزش دهد.تعداد دفعات مصرف انسولین در روز نیز مهم است.
رژیم غذایی مناسب
یک رژیم غذایی مناسب به کودک کمک می کند تا سطح قند خونش را کنترل کند.بنابراین رژیم غذایی یکی دیگر از فاکتورهای مهم دیابت در کودکان می باشد که باید مراقب کودک آن را مد نظر داشته باشد.
کودکان دیابتی ساعت مشخص برای تغذیه دارند.ساعت غذای کودک را به شش وعده غذایی باید تقسیم کنید تا دچار افت قند خون نگردد.
سبد غذایی کودک دیابتی باید سرشار از فیبر،سبزجات،سبوس و میوه های تازه باشد.
برای استفاده از نان،نان باید سنگک یا نان بربری باشد.که برای صبحانه باید با پنیر،گوجه و خیار همراه باشد.
این کودکان باید کنار وعده ناهار از سبزی و یا سالاد نیز استفاده کنند.سس مایونز و روغن زیتون از نباید های خوراکی کودکان مبتلا به دیابت می باشد.
کودکان دیابتی باید به عنوان میان وعده از میوه های تازه استفاده کنند.
تحت مراقبت همیشگی باشد.
مراقب یا پرستار کودک باید بداند که کودکان دیابتی باید همیشه تحت نظر دکتر متخصص خود باشند.
![دیابت در کودکان]()
تنها نباشد
تنها نباشدکودک دیابتی باید همراه با مراقب یا پرستار خود برای ورزش کردن بیرون برود.زیرا ممکن است در اثر فعالیت زیاد با افت ناگهانی قند خون روبه رو شود.
یک کودک دیابتی باید همیشه آب و کمی خوراکی به همراه داشته باشد.
باید ها و نباید های کودکان مبتلا به دیابت
منع غذایی نداریم
اول از آنکه کودکان دیابتی را نباید از خوردن غذاها منع کنید زیرا بچه ها در حال رشد و نمو هستند و به همه مواد غذایی احتیاج دارند.
هرم غذایی کودکان دیابتی باید کربوهیدرات،پروتئین،سبزی،میوه،فیبر و صیفی جات داشته باشد.
منع اجتماعی نداریم
نباید این بچه ها را از سایر بچه ها دور نگه دارید فقط به دلیل مراقبت بیشتر،باید بچه ها با هم بازی کنند و از زندگی اجتماعی لذت ببرند.
در مدرسه باید مدیران و معلمان بدانند که این بچه دیابت دارد و همیشه انسولینش در مدرسه باشد تا در مواقع ضروری و در هنگامی که مدرسه برنامه ای دارد که بجه ها کیک می خورند،قبل از جشن،کودک باید کمی انسولین تزریق کند.
قبل از زنگ ورزش کودکان دیابتی بهتر است یا انسولین نزنند یا اینکه با دوز پایین تر مصرف کنند.
توجه به زمان و ساعت تزریق انسولین
دو نوع انسولین وجود دارد که یک انسولین پایه را هر شب کودک می زند و انسولین کوتاه اثر که باید قبل از خوردن هر وعده غذایی و بعد از شمردن کربوهیدرات های خوراکی به کودک تزریق شود.
انسولین نباید بی برنامه تزریق شود. بلکه باید با توجه به زمان و ساعت معین استفاده گردد.
![دیابت در کودکان]()
به کودک آموزش دهید تا از خود مراقبت کند.
به کودک آموزش دهید تا از خود مراقبت کند.کودک کم کم بزرگ می شود و باید چند ساعتی را در مدرسه سپری کند.اینجا شروع کمرنگ شدن حضور والدین کنار کودک است.هر چه بزرگ تر شود هم حضور والدین باالطبع کمتر نیز خواهد شد.بنابراین کودک باید از همان ابتدای بروز بیماری یاد بگیرد که چگونه باید از خود مراقبت کند.
کودک باید بتواند با استفاده از انسولین قلمی قند خون خود را تنظیم کند.
کودک باید اطلاع داشته باشد که انسولینش نباید در مکان های گرم مثل کنار بخاری،شوفاژ و در آفتاب باشد.
این کودکان باید بیشتر از دیگران موارد بهداشتی را رعایت کنند زیرا آسیب پذیر تر از سایر کودکان هستند و زودتر به عفونت،ویروس،باکتری و … مبتلا می گردند.
استفاده از دستگاه تست قند خون
در طول روز باید 6 بار قند خون کودک دیابتی تست شود.اگر کودک در مدرسه غذا می خورد باید مربی او نیز در جریان باشد.پس یک دستگاه تست قند خون هم به معلم کودک بدهید تا در صورت نیاز از آن استفاده کند.
علائم کم بودن میزان دوز انسولین روزانه
- بی حالی
- خواب آلودگی
- بوی خاص دهان
اگر بی توجهی کنید ممکن است کودک تا مرز کما هم پیش برود.
علائم افت قند خون
- رنگ پریدگی
- عرق سرد
- گرسنگی شدید
- افزایش ضربان قلب
در این هنگام باید کمی نان و پنیر،کمی خوراکی شیرین و آب مصرف کند.اگر افت قند خون خیلی شدید باشد کودک باید یک آمپول گلوکاگون تزریق کند.
دوری از استرس
استرس قند خون کودک را بالا می برد به همین دلیل باید شرایط را جوری برنامه ریزی کنید تا خردسال احساس ناامنی و استرس نکند.
کودکان ممکن است ترس جدایی در مدسه،اضطراب جدایی از والدین هنگام خواب،استرس از امتحانات و مسائل زیادی را پشت سر بگذارند.همه این موارد استرس کودک را بالا می برد.برای هر کدام از مشکلات روحی کودک می توانید با مشاوره مشورت کنید و بهترین گزینه را انتخاب کنید.
داشتن حیوان خانگی می تواند از استرس و اضطراب کودکان دیابتی بکاهد.
در آخر
دیابت یک اختلال خود ایمنی است.
چهار علامت اصلی نشانه دیابت در کودکان(تشنگی زیاد،ادرار زیاد،بی حالی و ضعف است.)از عوارض کلی آن به افت ناگهانی وزن می توان اشاره کرد.
برای پیشگیری باید ورزش روزانه و رژیم غذایی درست را پیش بگیریم.
برای درمان ابتدا باید با پزشک غدد مشورت کنید.
کودک دیابتی را نباید تنها بگذارید و باید سر ساعت دارو هایش را مصرف کند.بهتر است همیشه مقداری آب و کمی خوراکی به همراه داشته باشند.
دیابت در کودکان یک بیماری قابل کنترل است و کودک می تواند تا آخر عمر راحت و عادی زندگی کند.
پدر و مادر موظف هستند که زندگی کودک دیابتی را شیرین کنند باید برایش وقت بگذارند و نگذارند که او منزوی و گوشه گیر شود.
نباید دیابت لذت بچگی کردن را از کودکمان بدزد.