کم کاری تیروئید چیست؟
کم کاری تیروئید در کودکان برای رشد طبیعی غده تیروئید جنین و تولید هورمون تیروئید برای تکمیل شدن مغز در دوران جنینی و پس از آن بسیار حیاتی است. معمولاً در ماه های اول بارداری غلظت هورمون تیروئید پایین است و وابستگی نوزاد به هورمون تیروئید مادر بسیار زیاد است. این هورمون ها از جفت عبور نموده و به جنین می رسند. تولید هورمونهای تیروئید در هفته ۱۲ حاملگی در جنین شروع میشود. بیماری کم کاری تیروئید نوزاد در کشورهای مختلف بسیار زیاد است.
![کم کاری تیروئید در نوزاد]()
انواع کم کاری تیروئید
انواع کم کاری تیروئیددر سالهای اول زندگی نوزادان کم کاری تیروئید با ایجاد اختلال های عصبی_روانی همراه است.کم کاری مادرزادی غده تیروئید به صورت :اولیه،ثانویه، و ثالثیه است و به صورت دائم یا گذرا است.بیشتر نوزادان به کم کاری نوع اولیه و دائم مبتلا می شوند.
دلیل ۹۰ درصد از کم کاری تیروئید در نوزادان ناشی از اختلال در تکمیل شدن غده تیروئید است. به این صورت که یا غده تیروئید وجود دارد و یا کوچکتر از حد طبیعی است.همچنین رشد ناکافی غده تیروئید نوعی نقص تکاملی است. ۲۰ درصد از مشکلات تیروئید به دلیل اشکال در تولید هورمون تیروئید است. این مشکل در ازدواج‌های فامیلی بیشتر شیوع دارد.
کم کاری مادرزادی غده تیروئید همراه با کمبود هورمون های غده هیپوفیز و هیپوتالاموس می باشد. معمولاً تعداد کمی از نوزادان وجود دارند که هنگام تولد علائم ناشی از کم کاری تیروئید را نشان می دهند.
نکته
تیروئید معمولاً در اوایل دوران شیرخوارگی بسته به علت ،شدت و مدت زمانی کمبود هورمون تیروئید قبل از به دنیا آمدن نوزاد متغیر است. متخصصان تلاش زیادی برای درمان این بیماری کردند. اما هنوز افراد زیادی از این بیماری رنج می برند. بعضی از متخصصان باور دارند که کم کاری تیروئید دو نوع اکتسابی و مادرزادی دارد و به دلیل کم بودن هورمون تیروئید و یا نقص فعالیت گیرنده های آن به وجود می آید. دکتر مهین کوشا می‌گوید کم کاری تیروئید به دلیل جایگزینی نامناسب تیروئید در دوران جنینی شکل می گیرد.
او عقیده دارد مصرف بعضی داروها در دوران بارداری مثل داروهای ضد تیروئید باعث کم کاری تیروئید و اختلال در ساخت هورمون تیروئید می شود. تقریباً از هر ۴۰۰۰ نوزاد یک نفر به این بیماری مبتلا میشود. و والدین باید برای درمان سریع آن خیلی زود اقدام کنند. زیرا ممکن است آسیب جدی به سلامت و رشد فیزیکی و ذهنی کودک برساند. کم کاری تیروئیدهم در کودکی و هم در بزرگسالی کودک رخ میدهد. درمان کم کاری تیروئید در همه سنین به یک صورت انجام می شود.
کم کاری تیروئید مادرزادی
به آنCH هم می گویند نوعی از کم کاری است که از زمان تولد وجود دارد. از شایع‌ترین نوع کم کاری تیروئید به شمار می‌رود. ۹۰ درصد از نوزادان دچار کم کاری تیروئید مادرزادی می شوند. این بیماری به این دلیل که غده تیروئید کامل نشده و یا درست در محل خود تشکیل نشده است ایجاد می شود. در بعضی موارد هم ممکن است که غده تیروئید نتواند هورمون تیروئید را به شکل صحیح ترشح کند که به این اختلال بیوسنتز هورمون تیروئید می گویند. ژن های این بیماری از طریق مادر و پدر به ارث می رسند. والدینی که فرزندان آنها دچار کم کاری تیروئید شده احتمال مبتلا شدن فرزند دیگرآنها به این بیماری زیاد است.
کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا یا موقت
۱۰ درصد از نوزادانی که دچار کم کاری تیروئید مادرزادی هستند این بیماری در آنها به صورت موقت است. دلیل این بیماری در نوزادان می‌تواند مبتلا شدن مادر در دوران بارداری به این بیماری باشد و یا مصرف مواد ید دار می تواند باعث این بیماری شود. این بیماری ممکن است از چند روز تا چند ماه طول بکشد. در بیشتر مواقع به خودی خود برطرف میشود و نیازی به درمان نیست. اگر غده تیروئید کودک شما در جای درست خود رشد کرده باشد و هیچ مشکلی نداشته باشد این بیماری به صورت گذرا است.
کم کاری تیروئید اکتسابی
این بیماری در کودکان و نوجوانان با سن بالا اتفاق می افتد و به دلیل بیماری های سیستم خود ایمنی تیروئید ایجاد می شود. اما ممکن است این بیماری در کودکان کم سن و سال هم رخ دهد و در دختران شایع تر از پسران است.
میزان تیروئید در نوزادان
روز سوم تا هفتم تولد نوزاد جوابTSH باید کمتر از mu/l ۵ باشد که در این صورت طبیعی تلقی می شود. اما اگر مساوی و یا بیشتر از از ۵ mu/l باشد، انجام تست های تاییدی(tsh,t4,free,t3ru) به همراه ویزیت پزشک لازم است.
روز هشتم تولد جوابTSH باید کمتر از ۴ MU/Lباشد.
اندازه گرفتن مقدارt3تاثیر کمی در تشخیص کم کاری تیروئید دارد.
در سه هفتگی نوزاد،جواب بین ۹.۱۹ و mu/l ۱۰باشد. بعد از انجام آزمایش های لازم حتماً نوزادتان باید توسط پزشک ویزیت شود. که در صورت غیرطبیعی بودن جواب درمان نوزاد شروع این آزمایش و تست ها تا درمان کامل بیماری ادامه دارد.
میزان TSHنباید بیشتر از میزانnآن باشد.
عوامل بروز کم کاری تیروئید در نوزادان
بعضی از نوزادان ممکن است بدون غده تیروئید یا مقدار کمی از آن به دنیا بیایند. و یا ممکن است تیروئید با یکی از این ویژگی‌ها در محلی نامناسب رشد کند. در بعضی از نوزادان سلول های تیروئید و آنزیم های آن به طور درست کار نمی کنند. عواملی مثل ساختار غده تیروئید ،عملکرد غده تیروئید، مشکل در غده هیپوفیز نقش مهمی در عوامل بروز کم کاری تیروئید در نوزادان دارند. البته علل بروز نوزادان به کم‌کاری مادرزادی و یا اکتسابی متفاوت است.
علائم کم کاری تیروئید در نوزادان
نوزادی که دچار کم کاری تیروئید شده باشند ممکن است یکی از علائم زیر را داشته باشد.
- زردی پوست
- گریه های زیاد
- کاهش اشتها
- یبوست
- برآمدگی ناف
- خواب آلوده بودن، دست و پا نزدن فعال
- بزرگی غیر معمول زبان
- پف کردن صورت
- متورم شدن زبان
- ایجاد صدای خرخر سرد بودن بعضی از نقاط بدن نوزاد که دچار التهاب شده
- لکه دار شدن پوست
- ضعیف شدن عضلات
- ناتوانی و ضعف در شیرخواری
- ضخیم و زیر شدن موهای نوزاد
- بزرگ شدن نقاط نرم جمجمه
- فتق ناف
- کاهش انرژی بدن نوزاد و بی حالی زیاد و بیش از حد
- خشکی شکم, سفت و پر بودن‌شکم،کاهش رشد و یا توقف رشد نوزاد
غربالگری
به دلیل مشخص نبودن بیماری کم کاری تیروئید در نوزادان متخصصان غربالگری را به خانواده آنها پیشنهاد می کند و به تشخیص این بیماری بسیار کمک می کند. به این صورت که یک نمونه خون از پاشنه پای نوزاد، پنج روز بعد از تولد گرفته می شود. با این آزمایش سطح هورمون TSH,T4 سنجیده می شود. اگر آنها غیر طبیعی بودند قرص لووتیروکسین برای نوزاد تجویز می شود. تشخیص و درمان هر چه زودتر این بیماری از عقب ماندگی ذهنی نوزاد پیشگیری می کند و باعث رشد زیاد او میشود.
علائم کم کاری اکتسابی
کم کاری تیروئید اکتسابی در بیشتر مواقع فقط در کودکان در سن های بالاتر اتفاق می افتد و راه های تشخیص آن در مقایسه با بیماری کم کاری تیروئید مادرزادی بسیار دشوارتر و پیچیده تر است که در بیشتر مواقع پزشکان را گمراه می کند. کم کاری تیروئید نوعی از بیماری هایی محسوب می شود که علائم آن به طور مشخصی دیده و قابل تشخیص نمی باشد. در بیشتر مواقع ممکن است که ما و اطرافیان آن علائمی مثل خستگی و بیحالی، کندی، افزایش وزن و سایر، مشکلاتی که ممکن است سلامتی کودک را به خطر بیندازد با دیگر بیماری ها به غیر از کم کاری تیروئید اشتباه بگیریم. در این شرایط کودکانی که این علائم را داشته باشند به آنها کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی پیش‌فعالی میگویند.
بر اساس مطالعه و تحقیق توسط بعضی از متخصصان این تشخیص داده شد که به احتمال زیاد مهم ترین و قابل توجه ترین علائم بیماری کم کاری تیروئید در نوزاد کاهش در رشد نوزاد با توجه به نوزادهای هم سن او و در بعضی شرایط بعضی از نوزادان ممکن است علائمی مشابه علائم کم کاری تیروئید در بزرگسالان را داشته باشند.
راههای درمان کم کاری تیروئید در نوزادان
این نکته را به یاد داشته باشید که درمان کم کاری تیروئید نوزاد چه اکتسابی و چه مادرزادی به یک صورت می باشد و هیچ فرقی با یکدیگر ندارند. درمان این بیماری به این صورت است که با مراجعه به پزشک داروهای جایگزین هورمون تیروئید برای شما تجویز می شود. قرص هایی هستند که هر روز باید مصرف شوند و حتماً توجه داشته باشید که میانگین مصرف این دارو برای یک نوزاد بین ۲۵ تا ۵۰ میکروگرم در روز است.
این قرص ها میزان هورمون تیروئید نوزاد را تا ۴ هفته اول زندگی به حد مطلوب می رسانند. بعد از آن نوزاد شما حتماً باید هر هفته توسط پزشک ویزیت شود و برای تعیین مقدار درست از دز قرص ها باید آزمایش خون مکرر از نوزاد شما گرفته شود. پس در صورتی که نوزاد شما مشکل کم‌کاری تیروئید نداشت باید تا سن ۳ سالگی هر دو تا سه ماه یکبار برای درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید.
در آخر
این را به یاد داشته باشید که تغذیه مادر و رژیم غذایی او در دوران بارداری یکی از مهم ترین نکات در سلامت نوزاد و مادر است. شما حتماً باید با مشورت با پزشک متخصص رژیم غذایی مناسبی داشته باشید. نوزادی که تازه به دنیا می آید در معرض مبتلا شدن به انواع بیماری های خطرناک قرار دارد.
شما باید از خوردن داروهای ضد تیروئید در دوران بارداری خودداری کنید. حتماً قبل از بارداری اگر بیماری کم‌کاری تیروئید دارید آن را درمان کنید. بعد از بارداری شما باید با مشورت با پزشک و مطالعات بسیار از نوزاد خود مواظبت کنید که اگر مبتلا به بیماری خاصی بود به توانید خیلی سریع و دوری از آسیب جدی به نوزاد آنرا درمان کنید.