مادریار

پوسیدگی دندان کودک

علل پوسیدگی دندان کودک و راه های پیشگیری و درمان

از جمله بیماری های بسیار شایع حوزه دهان و دندان در کودک پوسیدگی دندان می باشد، که می تواند  دندان های شیری و یا حتی دائمی را درگیر کرده و مشکلاتی را برای کودک و  ایجاد کند. ما در مادریار، یک یاری مادرانه سعی کردیم تعریفی از پوسیدگی دندان کودک، علائم بیماری، راه های درمام و همچنین راهکار هایی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان بیان کنیم، پس با ما همراه باشید:

پوسیدگی دندان کودک چیست

ساختمان هریک از دندان ها شامل بخش های گوناگونی است که خارجی ترین بخش هر دندان مینا دندان می باشد که سفید رنگ بوده و سخت ترین ماده موجود در بدن می باشد که به طور عمده از مواد معدنی تشکیل شده است.

دهان انسان محل زندگی انواع بسیار گوناگونی از میکروارگانیسم ها از جمله باکتری ها می باشد. صد ها گونه از باکتری ها در قسمت های مختلف دهان از جمله روی دندان، زبان، لثه ها و سایر نقاط زندگی می کنند.

این باکتری ها از گلوکز و سایر کربوهیدرات های مصرفی موجود در دهان از جمله نشاسته برای تغذیه خود استفاده می کنند که حاصل متابولیسم این مواد، تولید یک سری اسید می باشد که سبب آسیب رساندن و سوراخ شدن دندان ها می شود، و هنگامی که دندان ها مدت بارها در معرض این اسید های تولید شده قرار می گیرند، مواد معدنی موجود در مینای دندان تجزیه و تخریب می شود که حاصل کار سوراخ شدن و پوسیدگی دندان کودک می باشد.

مصرف زیاد مواد قندی مانند نوشابه، آبنبات، تنقلات، شیرینی های مختلف و … از عوامل مهم افزاریش احتمال پوسیدگی دندان کودک می باشد.

عامل دیگر موثر در ایجاد پوسیدگی دندان، نگه داشتن لقمه غذا و یا نوشیدنی حاوی قند در دهان به مدت طولانی می باشد که باکتری ها فرصت بیشتری برای تولید اسید های مخرب می دهد.

نشانه ها و علائم پوسیدگی دندان کودک

درباره پوسیدگی دندان در کودکان صحبت می کنیم که در سنین بسیار پایین گاهی حتی شناخت و درک درستی از درد ندارند، یک سری از علائم برای پوسیدگی دندان کودک وجود دارد که به والدین کمک می کند تا با مشاهده این علائم جهت درمان اقدام کرده و از پیشروی پوسیدگی جلوگیری کنند:

  • بوی بد دهان کودک: بوی حاصل از عفونت و پوسیدگی دندان ها و لثه ها می باشد.
  • بهانه گیری و بی قراری کودک: به علت درد ناشی از پوسیدگی
  • ایجاد سوراخ در دندان ها
  • تغییر رنگ دندان های کودک به رنگ های سیاه و یا زرد
  • تغییر رنگ و متورم شدن لثه ها
  • ایجاد چرک و عفونت در لثه ها
  • عدم میل و امتناع کودک از خوردن غذا و یا در موارد شدید حتی نوشیدن مایعات و شیر مادر
  • متورم شدن گونه ها و یا فک تحتانی کودک و مالش همواره این نواحی توسط کودک

نکته : تجربه نشان داده است در بین علائم فوق، شایع ترین و مهم ترین نشانه پوسیدگی دندان کودک، امتناع کودک از جویدن و ترجیح او به نوشیدن است زیرا در هنگام جویدن پوسیدگی ایجاد شده مسبب ایجاد درد می شود.

نکته: یکی از نشانه های پوسیدگی دندان وجود لکه های سیاه رنگ بر روی دندان می باشد اما باید توجه داشت که این لکه های سیاه ممکن است به دلیل مصرف قطره های آهن و رسوب آهن بر سطح دندان باشد که در هر دو صورت تنها راه جلوگیری از ایجاد این لکه های سیاه رعایت بهداشت دهان و دندان می باشد.

پوسیدگی دندان کودکروش های درمان پوسیدگی دندان کودک

پوسیدگی دندان کودک شامل درجات و مراحل مختلفی است، که در مراحل مختلف می توان آن را کنترل کرد. خود مینای دندان با استفاده از فلوراید موجود در خمیر دندان و همچنین مواد معدنی موجود در بزاق دهان تا حدی می تواند خود ترمیمی انجام دهد اما اگر پوسیدگی دندان کودک  در مراحل پبشرفته باشد، تخریب مینای دندان سبب آسیب دائمی به دندان شده و باید به پزشک مراجعه کرده تا دندان پزشک روش های درمان را پیگیری کند.

روش اصلی درمان پوسیدگی دندان، پر کردن دندان می باشد. پر کردن دندان بدین معناست که با یک سری مواد مخصوص پوسیدگی ها و سوراخ های ناشی پوسیدی را پر می کنند که با این کار عملکرد دندان به حالت طبیعی خود برگشته، دندان از بین می رود و از گسترش پوسیدگی دندان کودک جلوگیری می شود.

پرکردن دهان انواع گوناگونی داردکه دندان پزشک با توجه به محل پوسیدگی، میزان گسترش آن و عوامل دیگر، از یکی از این روشها استفاده می شود:

پر کردن مسقیم دندان ها

این نوع پر کردن شامل قرار دادن موادی از جمله آمالگام( نقره فام)، کامپوزیت، رزین آینومر و … در حفره ایجاد شده در دندان ها می باشد. این نوع پرکردن دندان نیازمند یک جلسه می باشد.

پر کردن غیر مستقیم

این روش پرکردن، در میان روش های معمول پرکردگی دندان کودکان استفاده کمتری دارد و نیزمند جلسات بیشتری از دندان پزشکی می باشد. این روش شامل روکش، پل ( بریج ) دندان می باشد که از مواد از جمله آلیاژ های فلزی، کامپوزیت ، طلا و … به عنوان روکش و ترمیم استفاده می کنند.

مطالب مرتبط

اگر پوسیدگی دندان کودک بسیار پیشرفت کرده باشد ممکن سبب اسیب به عاج و یا حتی ریشه و عصب دندان شود که در این صورت ممکن است دندان آسیب دیده نیازمند عصب کشی باشد.

روش های پیشگیری از پوسیدگی دندان کودک

بدیهی است که مهم ترین و تاثیر گذار ترین روش پیشگیری از پوسیدگی دندان کودک، رعایت بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از مصرف زیاد و بی رویه موادی که قند بالایی دارند می باشد.

از جمله عادت های بهداشتی روتین یک فرد مسواک و کشیدن نخ دندان است که بطور چشم گیر و شایانی از پوسیدگی دندان کودک جلوگیری می کند. یک کودک بایدبطور میانگین روزانه چهار بار مسواک بزند که بهترین تایم برای این کار، صبح ها قبل از خروج از منزل، پس از صرف وعده های غذایی و شب ها قبل از خوابیدن می باشد.

نکته ای باید در نظر گرفت این است که از کودک خود بخواهید که به هیچ وجه خمیر دندان را قورت نداده و در انتهای مسواک زدن، با آب بطور کامل دهان خود را شست و شو دهد زیرا قورت دادن زیاد خمیر دندان و ورود آن به معده می تواند سبب مشکلات گوارشی شود.

یک کودک باید حداقل روزانه یک بار نخ دندان بکشد زیرا نخ دندان به مقدار زیادی به پاک کردن مواد و پلاک های موجود در بین دندان ها کمک میکند و از پوسیدگی بین دندانی جلوگیری می کند.

کنترل رژیم غذایی کودک

همانطور که گفته شد رژیم غذایی و همچنین عادت های غذایییک کودک تاثیر بسیاری در ایجاد پوسیدگی دندان کودک دارد. یکی از این عادات، شیشه شیر های حاوی شیر می باشد زیرا شیر به علت داشتن قند لاکتوز می تواند احتمال پوسیدگی دندان را افزایش دهد پس اگر کودک شما عادت به مکیدن دائم شیشه شیر دارد، در اکثر موارد در آن آب بریزید. مکیدن دائم آبنبات و جویدن همیشگی آدامس از دیگر فاکتور های مهم پوسیدگی دندان کودک می باشد.

یک روش بسیار موثر دیگر که تمامی والدین برای حفظ سلامت و بهداشت دندان های فرزند خود باید در نظر بگیرند چکاپ های منظم و مرتب دندان و لثه ها توسط دندان پزشک می باشد که کمک بسیار شایانی در تشخیص زود هنگام بیماری های حوزه دهان و دندان از جمله پوسیدگی دندان کودک می کند.

پوسیدگی دندان کودکهمچنین یک سری روش های پیشگیرانه در حوزه دندان پزشکی کودکان وجود دارد که به جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک، کمک شایانی می کند:

فیشور سیلانت

شیار های دندان های آسیای شیری و دائمی بسیار عمیق هستند و با مسواک زدن نمی توان آنها را به خوبی تمیز کرد فلذا از روش فیشور سیلانت تراپی استفاده می شود که در این روش شیار های عمیق دندان های آسیای شیری  یا دائمی را با دارئی فیشور سیلانت می پوشانند تا از پوسیدگی این نواحی جلوگیری شود. فیشور سیلانت یک روش موثر برای دندان های سالم و نه پوسیده می باشد. این ماده تا سالها بر روی شیار های مذکر باقی می ماند.

فلوراید تراپی

از روش های بسیار تاثیر گذار و رایج برای پیشگیری از پوسیدگی دندان کودک فلوراید تراپی می باشد. فلوراید سبب استحکاک بیشتر دندان و به خصوص مینای دندان در برابر پوسیدگی می شود. استفاده مرتب از خمیر دندان های حاوی فلوراید، آب حاوی فلوراید، دهان شویه های حاوی فلوراید و حتی استفاده از قرص های فلوراید زیر نظر دندان پزشک کودک از جمله روش های فلوراید تراپی می باشد.

تعداد دفعات استفاده از فلوراید تراپی بسته سن کودک، جنس دندان، میزان التهاب لثه و حتی مواردی از جمله نژاد و موقعیت جغرافیایی زندگی می تواند متفاوت باشد.

 

روند پوسیدگی دندان در کودکان

تحقیقات نشان داده است که ۴ دندان شیری فوقانی بیش تر از بقیه دندان های کودک دچار پوسیدگی می شوند. روند پوسیدگی دندان در کودکان به این صورت است که ابتدا لکه های سفیدی روی دندان کودک ظاهر می شود. پس از مدتی این لکه ها تیره شده و به رنگ قهوه ای و سیاه در می آیند. بررسی ها نشان داده است که مصرف شیر یا مواد قندی در کودک بدون زدن مسواک می تواند عامل موثری برای پوسیدگی دندان باشد. باکتری هایی روی دندان ها زندگی می کنند که از این مواد قندی تغذیه می کنند. هنگامی که کودک شیر می خورد قند موجود در شیر که همان لاکتوز است مورد تغذیه این باکتری ها قرار می گیرد. در هنگام خواب جریان بزاق در دهان کم بوده و این باکتری ها با تغذیه از مواد قندی موجود روی دندان کودک باعث پوسیدگی می شوند.

روند پوسیدگی دندان در کودکان
پوسیدگی زودرس دندان

گاهی مشاهده می شود که پوسیدگی دندان در سنین بسیار پایین اتفاق می افتد. در این موارد کودکان زیر دو سال به محض رویش دندان ها دچار پوسیدگی می شوند. به دلیل سن بسیار کم کودک ممکن است والدین تا خراب شدن تاج دندان متوجه پوسیدگی دندان کودک خود نشوند. علت این امر می تواند عدم تمیز کردن دندان های کودک پس از شیر خوردن باشد. در صورتی که کودک مرتبا در طول شب شیر بخورد و دندان های او تمیز نشود باکتری های موجود در سطح دندان های کودک از قند شیر تغذیه کرده و این عامل می تواند یکی از اصلی ترین علل زمینه ساز ایجاد پوسیدگی دندان کودک باشد. جهت جلوگیری از عارضه پوسیدگی زود رس دندان در کودکان بهتر است پس از هر بار شیر خوردن دهان نوزاد را با گاز استریل تمیز کنید. هم چنین خوردن یک جرعه آب جوشیده ولرم می تواند قند شیر را از روی دندان های کودک بشوید. درمان پوسیدگی های زودرس در نوزادان دو سال بسیار دشوار بوده و تحت بیهوشی کامل در اتاق عمل خواهد بود بنابراین ضروری است تا می توانید از ایجاد چنین عارضه ای در کودک خود جلوگیری کنید.

تاثیر ژنتیک در ایجاد پوسیدگی دندان کودک

یکی از عوامل ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان وراثت است اما نمی توان گفت که این عامل جز اصلی ترین عوامل ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان باشد. به عبارت بهتر ترکیب عوامل مختلفی سبب ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان می گردد که ژنتیک یکی از آن ها است. از مهم ترین عواملی که در کنار ژنتیک منجر به پوسیدگی دندان در کودکان می شود تغذیه است. رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان به همراه تغذیه مناسب می تا حدی می تواند اثرات ژنتیکی پوسیدگی دندان را کم تر کند. موقعیت جغرافیایی نیز یکی از عواملی است که منجر به بروز تشدید اثرات ژنتیکی پوسیدگی دندان می گردد. با توجه به منطقه جغرافیایی و میزان فلوراید در آب منطقه استحکام دندان کودکان مناطق مختلف با هم متفاوت است. همان طوری که می دانید فلوراید یکی از اصلی ترین عوامل استحکام مینای دندان است. جهت کاهش اثرات ژنتیکی پوسیدگی دندان می توانید با دادن فلوراید خوراکی به کودک استحکام مینای دندان او را افزایش دهید. هم چنین سعی کنید در برنامه غذایی کودک از مواد مغذی سفت که منجر به آسیب دندان های کودک می شود خودداری کنید.

تاثیر دفعات مسواک بر پوسیدگی دندان کودک

یکی از عوامل تاثیر گذار در جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک زدن مسواک است. مسواک با شستن مواد قندی روی دندان کودک از بروز پوسیدگی دندان جلوگیری می کند اما یک بار زدن مسواک در طول روز با وجود این که تا حدی از پوسیدگی جلوگیری می کند اما صد در صد تاثیر گذار نخواهد بود. کودکان باید در طول روز ۴ مرتبه قبل از میل کردن صبحانه، بعد از میل کردن صبحانه، بعد از میل کردن ناهار و بعد از میل کردن شام دندان های خود را مسواک بزنند. لازم به ذکر است که در هر بار مسواک زدن کودک نباید خمیر دندان زیادی روی مسواک قرار داد. مقدار خمیر دندان بهتر است به اندازه یک عدس کوچک و لا به لا ی مو های مسواک باشد.

عوارض پوسیدگی دندان و ضرورت درمان پوسیدگی دندان در کودکان

 

۱_ کاهش توانایی جویدن خوراکی و مواد غذایی؛

کودکانی که دچار پوسیدگی دندان هستند ممکن است در هنگام خوردن غذا دچار درد دندان شوند و همین عامل سبب امتناع کودک از خوردن غذا شود. در این مواقع والدین تصور می کنند که کودک بد غذا است یا این که اشتها ندارد. در حالی که با درمان پوسیدگی دندان مشاهده می کنند که کودک اشتها دارد و آن غذا را می خورد.

۲_ عدم وجود فضای کافی جهت رشد دندان های دائمی؛

کودکانی که دچار پوسیدگی دندان می شوند در سنین کم که آناتومی فک و دهان آن ها بسیار کوچک است دندان های شیری خود را از دست می دهند‌. همین عامل باعث می شود که فک کودک سال ها بعد فضای کافی جهت رشد دندان های دائمی را نداشته و دندان ها روی هم و نامرتب در آیند. وجود این مشکل باعث ضرورت جراحی های فک و دهان و انجام ارتودنسی در بزرگسالی خواهد شد. دندان پزشکان معمولا هنگامی که کودک دندان های خود را در اثر پوسیدگی از دست می دهد از ابزاری به نام فضا نگهدار در دهان کودک استفاده می کنند که ممکن است باعث آزار کودک و عدم توانایی کودک در نگهداری این ابزار در دهان شود.

۳_ کاهش زیبایی و اعتماد به نفس کودک

طبیعی است که داشتن دندان های سعید، مرتب و زیبا هم در کودکان هم در بزرگسالان باعث افزایش اعتماد به نفس خواهد شد. کودکانی که در سنین کم دچار پوسیدگی دندان می شوند لبخند زیبایی نخواهند داشت و همین عامل منجر به خجالت کشیدن کودک از هم بازی های خود و کاهش اعتماد به نفس و گوشه گیری در کودک خواهد شد.

 

کلام آخر

پوسیدگی دندان کودک از جمله بیماری های شایع حوزه دهان و دندان می باشد که هر دو دندان های دائمی و شیری را درگیر می کند که با رعایت چندین اصول بهداشتی پیشگیرانه می توان از بروز آن تا حد زیادی جلوگیری کرد.

ما در اینجا، مادریار، یک یاری مادرانه، سعی کرده اطلاعات ضروری و مورد نیاز شما والدین را بیان کنیم و امیدواریم مطالب فوق برای شما مفید واقع شود. با تشکر از همراهی شما.

به امید سلامتی و شادی همه کودکان.

نظرات و تجربیات شما

ایمیل شما نمایش داده نمیشود.