نفخ شکم نوزاد ممکن است علت های زیادی مانند رفلاکس،مشکلات گوارشی،آلرژی غذایی و غیره داشته باشند.در صورتی که نفخ شکم نوزاد همراه با تب،اسهال و استفراغ،سکسه،اضطراب و رخوت باشد باید به پزشک مراجعه کنید.
در این متن ما در مادریار شما را با نفخ شکم،علت های آن،راه های درمان،راه های پیشگیری،درمان های دارویی و درمان های خانگی آشنا خواهیم کرد.
تعریف نفخ شکم نوزاد
باد معده و نفخ شکم در کودکان امری طبیعی است و چون کودک در ماه های 6 الی 12 تازه شروع به خوردن مواد غذایی به غیر از شیر می کنند شایع تر و بیشتر از سال های دیگر است.
علل نفخ شکم نوزاد
علت های زیادی ممکن است باعث به وجود آمدن نفخ شکم در نوزادان گردد.در ذیل به همه آنها خواهیم پرداخت:
وجود پروتئین در شیر خشک
بعضی از کودکان نمی توانند پروتئین موجود در شیر را تحمل کنند و معده آن ها با پروتئین سازگار نیست.به همین علت دچار نفخ و درد در شکم می شوند.این مشکل توسط پزشک قابل تشخیص است و به چنین کودکانی باید شیر خشک هیپوآلرژیک داده شود.بهتر است مواد لبنی مانند شیر،ماست و پنیر را از سبد غذایی کودک حذف کنید تا کمتر شاهد مشکلات نفخ و درد های شکمی نوزاد باشید.
حباب هایی که وارد دهان نوزاد می شود
گاهی اوقات نوزاد هنگام مکیدن شیر حباب های هوا را به داخل معده می برد که خود عامل درد و نفخ شکم خواهد شد.در این صورت استفاده از غذاهای جامد برای آن ها توصیه می شود زیرا هم باعث جذب و هضم راحت تر غذاها می گردد و هم هوای کمتری را هنگام تغذیه می بلعد.
غذاهای باد دار
خوراکی هایی مثل لوبیا،سبزی و میوه جات در کودکان بیشتر باعث بروز نفخ می گردد.این مورد در بزرگ سالان هم صدق می کنند.بهتر است خوراکی هایی که در بالا ذکر شد را کمتر میل کنید و به کودک نیز ندهید.
نوشیدنی ها
نوزادان تا 12 ماهگی نباید از نوشیدنی های گاز دار و آبمیوه های صنعتی استفاده کنند زیرا این امر باعث عدم هضم ساکارز و فروکتوز موجود در غذاها می گردد.نوشیدنی هایی که مواد نگه دارنده دارند باعث اسهال و استفراغ می شوند.
نوزادان مجاز به نوشیدن شیر مادر و شیر خشک هستند.
![نفخ شکم نوزاد]()
نخوردن آب
نخوردن آبتا قبل از ۶ ماهگی نباید نوزاد آب میل کند اما پس از آن باید به او آب بدهید مخصوصا اگر از شیر خشک به جای شیر مادر می خورد.مصرف آب به اندازه باعث رفع شدن مشکلات گوارشی مثل یبوست می شود و میکروب های آن را از بین می برد.به همین دلیل است که می گویند نوزادان باید از ۱۳۰ تا ۱۸۰ گرم آب روزانه میل کنند.
تحریک روده ها
همان طور که افراد بزرگ سال در موقعیت های استرس زا دچار مشکلات روده ای می شوند.کودکان و نوزادان هم نسبت به صداها،نورها،سایه ها و … احساس ترس می کنند و مشکلات روحی اشان خود را به صورت مشکلات روده ای نشان می دهند.بیشترین علت نفخ شکم از استرس و اضطراب است.
سندروم هایپر لکتیشن
یکی دیگر از علت های درد و نفخ شکم ممکن است از آغوز بیش از حد (آب و لاکتوز اضافی)موجود در شیر مادر باشد.این مشکل معمولا در هفته اول تولد رخ می دهد.
گریه زیاد
نوزاد وقتی گریه می کند حباب های هوا را وارد معده و روده خود می کند.این هوای وارد شده روده را درگیر می کند و باعث درد می گردد.
7 علامت نفخ شکم نوزادان
- درد شکم
- جمع کردن پاها به سمت داخل
- باد و گاز معده زیاد
- آروغ بزرگ زدن حتی پس از مصرف کمی آب.
- مشت کردن دستها
- گریه بعد از خوردن شیر.
- قرمز شدن پوست صورت
راه های پیشگیری از نفخ شکم نوزاد
از شیشه شیر مناسب استفاده کنید.
شیشه های شیر ممکن است هوای زیادی را داخل معده کودک کنند.این هوای بلعیده شده باعث درد می شود.به همین دلیل باید از شیشه های استاندارد که روی بسته بندی آن ها قید شده جلوگیری از ورود هوا خریداری کنید.این شیشه ها یک درز،شیار یا محافظ دارند که از ورود هوا جلوگیری می کنند.
هم چنین سوراخ سر پستانک نباید خیلی ریز یا بیش از باز باشد.زیرا اگر ریز باشد کودک مجبور است بیشتر مک بزند و هوای بیشتر وارد دهانش می شود و اگر زیاد بزرگ باشد شیر به یک باره وارد دهانش می رود و خطر آفرین است.
هنگام شیر دهی از پوزیشن مناسب استفاده کنید.
مادر باید سر نوزاد را موقع تغذیه و شیر دهی بالا بگیرد.به همین منظور می توانید از بالشت های شیر دهی و پوزیش های مناسب استفاده کنید.
در محیطی آرام به نوزاد غذا بدهید.
کودک هنگام تغذیه با شیر مادر یا هر آنچه که باید میل کند می بایست در محیطی آرام،بدون استرس و تنش،بی سر و صدا و با نور کم تغذیه شود این کارهای به ظاهر ساده آرامش‌بخش جان نوزاد است و نفخ شکم را کم می کند.
آروغ نوزاد را بگیرید.
بهتر است هر چند دقیقه یک بار کودک را بلند کنید و آروغش را بگیرید تا هوای اضافی را از معده اش خارج کنید.این کار را باید بعد از تعویض سینه یا در وسط شیر دهی با پستانک انجام گیرد.
طرز آروغ گرفتن کودک به این صورت است که او را روی دست به شکم می خوابانید یا او را سر شانه به صورت ایستاده نگه می دارید به آرامی به پشتش بزنید یا ماساژ دهید تا آروغ بزند.این کار نفخ شکم را کاهش می دهد.
حرکت دوچرخه
بهتر است هر بار که پوشک کودک را عوض می کنید پاهای او را بگیرید و یه شکل دوچرخه بالا و پایین بیاورید.این کار بسیار کمک کننده است.
ماساژ نوزاد
ماساژ یک علم و یک درمان است که در سال های اخیر در ایران وارد شده است.این علم از قدیم هم در کشورهای ژاپنی و چینی وجود داشته است.ماساژ درمانی انواع مختلفی دارد و بسیار وسیع است.ماساژ نوزاد علاوه بر آرامش گرفتن روحی و جسمی باعث از بین رفتن نفخ شکمش هم می شود.
برای ماساژ نوزاد می توانید از روغن های کنجد،زیتون و روغن های مخصوص کودکان استفاده کنید.
![نفخ شکم نوزاد]()
سبک جدید تغذیه ای
سبک جدید تغذیه ایمادر نباید از غذاهایی که موجب نفخ می شود استفاده کنند زیرا خوراکی هایی که مادر میل می کند رابطه مستقیم بر شیرش دارد.بهتر است تا کودک از شیر او تغذیه می کند یک سری خوراکی ها و غذاها را حذف کند.
بادمجان،سیر،پیاز،قهوه،کاکائو و انواع شیرینی جات،رنگ ها و غذاهای حاوی مواد نگه دارند و در آخر فست فود ها از دسته غذاهای باد دار هستند که باعث دل درد کودک می شوند.
راه های درمان دارویی نفخ شکم نوزاد
ابتدا باید آن را تشخیص داد.پزشک سابقه بیمار را از نظر آلرژی بررسی می کند و معاینه می کند که آلرژی و حساسیت دار یا خیر؟
پس از آن مسائلی مثل انسداد روده ها را بررسی می کند و پس از آن سراغ درمان می رود.
قطره دل درد.
بعضی از قطره های خوراکی در داروخانه ها هستند که بدون تجویز پزشک می توانید خریداری و مصرف کنید.
راه های درمان خانگی نفخ شکم نوزاد
- از شیر و لبنیات پرو بیوتیک استفاده کنید.
- ابمیوه طبیعی را جایگزین آب ميوه های مصنوعی کنید.
- از شیر خشک هومیوپاتی استفاده کنید.
- روغن های مخصوص در غذاهای نوزاد بریزید.
- عصاره گیاهی رازیانه و کرفس جهت بهبود استفاده کنید.
- سدیم بی کربنات نیز یکی از روش های درمان خانگی برای نفخ شکم نوزاد استفاده کنید.
- قبل از اینکه نوزاد گرسنه شود و برای شیر خوردن هول بزند او را سیراب کنید.
- حمام آب گرم نیز تسکین دهنده است.
- شیشه شیر خشک را پس از آماده کردن چند دقیقه کنار بگذارید تا حباب های آن از بین برود.
- نگذارید نوزاد گریه کند زیرا هنگام گریه هوای زیادی از می بلعد.
درمان نفخ شکم نوزاد با دارو های گیاهی
گریه های مداوم، ناراحتی و بی قراری نوزاد می تواند ناشی از نفخ شکم نوزاد باشد که علاوه بر نوزاد والدین آن را نیز تحت فشار قرار می دهد. امروزه روش های زیادی برای درمان نفخ شکم نوزاد وجود دارد اما تاثیر دارو های گیاهی بر نفخ شکم نوزاد امروزه بر کسی پوشیده نیست. دارو های گیاهی زیادی برای تسکین درد معده و کاهش نفخ شکم نوزاد وجود دارد.
البته لازم به ذکر است که روند درمان با دارو های گیاهی نیاز به اندکی زمان و صبر و حوصله دارد. به یاد داشته باشید که حتی برای مصرف دارو های گیاهی جهت درمان نفخ معده و شکم نوزاد با پزشک مشورت کنید. از جمله دارو های گیاهی مفید برای درمان نفخ شکم نوزاد می توان به موارد زیر اشاره کرد؛
۱_ دم نوش بابونه
به اعتقاد پزشکان بابونه دارای خاصیت ضد التهابی بوده و در تسکین درد معده خیلی موثر است. بابونه منجر به شل شدن عضلات دستگاه گوارش فوقانی و تسکین درد های ناشی از نفخ شکم خواهد شد. بنابراین توصیه می شود مقداری دم کرده بابونه یا مقداری چای بابونه گرم به کودک خود بدهید. جهت درست کردن چای بابونه از یک فنجان دم کرده بابونه با یک چای کیسه ای استفاده کنید.
۲_ روغن خردل
کودک خود را به پشت بخوابانید و با استفاده از روغن خردل شکم او را ماساژ دهید. برای نتیجه گیری بهتر دور ناف کودک را با انگشت و حرکات دایره ای خلاف جهت عقربه های ساعت بمالید. مالش شکم کودک با روغن خردل در خروج گاز های به دام افتاده در معده کودک و تسکین درد شکم کودک بسیار تاثیر گذار است. جهت تاثیر گذاری بیش تر روغن خردل می توانید آن را به همراه چند حبه سیر گرم کرده و اجازه دهید تا رنگ آن تیره شود. سپس با دمای گرم آن را طبق دستور گفته شده روی شکم کودک بمالید. هم چنین حرکت دوچرخه سواری و رکاب زدن پا به وسیله کودک می تواند در خروج گاز های معده تاثیر گذار باشد.
۳_ دم نوش رازیانه و زنجبیل
ترکیب رازیانه و زنجبیل به صورت طبیعی برای رفع درد معده کاربرد فراوانی دارد. این دم نوش می تواند دارو ی موثری برای رفع نفخ شکم و معده نوزاد باشد و جایگزینی مناسب برای داروی سایمتیکون است. بنابراین توصیه می شود با مشورت پزشک مقداری دم کرده گرم زنجبیل و رازیانه را به کودک خود دهید.
۴_ ریحان
ریحان یک داروی گیاهی با خاصیت ضد اسپاسم است که منجر به کاهش انقباضات عضلانی دستگاه گوارش و کاهش درد و نفخ در معده و شکم نوزاد خواهد شد. بنابراین توصیه می شود یک یا چند برگ ریحان را داخل آب بریزید و دم کنید. دم کرده ریحان می تواند یک داروی گیاهی معجزه آسا برای درمان نفخ شکم نوزاد باشد. روزانه چند نوبت از این دم کرده را به کودک دهید تا نوش جان کند. هم چنین می توانید از این گیاه جهت مالش دور ناف و شکم کودک استفاده کنید. عصاره ریحان می تواند در خروج گاز های به دام افتاده در معده کودک تاثیر خوبی داشته باشد.
۵_ آنغوزه
آنغوزه نوعی داروی گیاهی است که دارای خواص فراوانی است. از جمله خواص درمانی این گیاه می توان به رفع نفخ معده و شکم اشاره کرد. جهت تسکین درد مقداری از این گیاه را در آب حل کنید و عصاره حاصل را اطراف دور ناف کودک بمالید و ماساژ دهید.
۶_ نعناع
نعناع از جمله گیاهان دارویی است که در کاهش و رفع اسپاسم عضلات دستگاه گوارش فوقانی و معده نقش مهمی دارد. برای تسکین درد نفخ شکم با نعناع می توانید چند قطره روغن نعناع را کف دست خود ریخته و مالش دهید تا گرم شود و در مرحله بعد شکم کودک خود را با روغن نعناع ماساژ دهید.
زمان مراجعه به پزشک
نفخ شکم نوزاد معمولا با دارو و درمان های گیاهی بهبود می یابد و به ندرت یک مشکل اورژانسی به حساب می آید. با وجود این در صورت مشاهده علائم زیر بهتر است پزشک کودک را حتما معاینه کند؛
• کودکانی که به مدت سه روز در هفته و روزانه سه ساعت گریه می کنند معمولا دارای مشکل قولنج مزمن هستند و باید توسط پزشک معاینه شوند.
• کودکانی که دچار یبوست شدید هستند و به مدت ۷ تا ۱۰ روز مدفوع نکرده اند حتما باید به پزشک مراجعه کنند.
• کودک در اثر نفخ معده دچار بی اشتهایی شدید شده و شیر نمی خورد.
• کودکانی که در اثر فشار شدید گاز معده نمی توانند درست بخوابند.
• هم چنین در صورتی که کودک دچار تب شدید و اسهال است حتما باید توسط پزشک معاینه شود.
در آخر
سبک تغذیه مناسب را برای خود و فرزندتان برنامه ریزی کنید.
از معجزه ورزش،پیاده روی،یوگا و ماساژ درمانی غافل نشوید.
نگذارید هنگام تغذیه هوا وارد دهان و معده نوزاد گردد.
استرس و اضطراب را از نوزاد دور کنید.
وقتی کودک در حال غذا خوردن است از موبایل یا تلویزیون استفاده نکنید.
آروغ نوزاد را تند تند بگیرید.
علائم نفخ شکم،قولنج و کولیک در نوزادان به یک شکل است و برای تشخیص فقط باید نزد شکم بروید.