سفر در دوران بارداری، مشکل بسیاری از خانمهای باردار است. اما از نظر متخصصان چنانچه بارداری بی خطر و بدون مشکلی دارید و تمام احتیاطهای لازم را انجام می دهید دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
با در نظر گرفتن احتیاطها و پیشگیری های لازم و کسب اطلاعات ضروری از قبیل واکسیناسیون، بیمه سفر، بیشتر خانمهای باردار می توانند با خیال راحت سفری خوب را در طول دوره بارداری تجربه کنند.
مزایای سفر در دوران بارداری
مسافرت در طول بارداری می تواند آرامش بخش و مفرح باشد، سفر راهی مناسب برای رهایی از افسردگی است؛ سفر میان شما و مشکلاتتان فاصله می اندازد. حتی برنامه ریزی برای تعطیلات هم می تواند ذهن و فکر را از استرس خالی کند. تصور مقصد مسافرت، زمان آن و کارهایی که می خواهید انجام دهید ذهنتان را از افکاری که باعث بی خوابی، فشار خون بالا و تنش شده است خالی می کند
مهمترین تأثیرات سفر در سلامت روان از دیدگاه پزشکان
پزشکان معتقدند بسیاری از اختلالات و بیماریها، ریشه در اعصاب و روان انسانها دارند. در جهانی که ما در آن زندگی می کنیم، استرسها و نا آرامیها گریبان همه را گرفته است. تنشها و خستگی های جسمی، از هر سو به هر کدام از ما فشار می آورد. بنابراین نیاز است انسان با سفر کردن، بهترین و موثرترین درمان را در جهت بهبود روح و روان خود انتخاب کند. مهمترین تاثیرات سفر در سلامت روان فرد، تأمین نیازهای روان از طریق دستیابی به نشاط و آرامش فکری است.
سفر در دوران بارداری مستلزم شرایط خاصی است که شامل شرایط روحی مادر و شرایط فیزیولوژیک مادر و جنین میباشد.
اما بطور کلی برای تصمیم گیری در خصوص سفر در بارداری غیر از شرایط سلامتی مادر موارد مهم دیگری نیز حائز اهمیت است که باید در نظر گرفته شود.
ممنوعیت های سفر در دوران بارداری
چه زمانی پزشک ، شما را از مسافرت کردن منع میکند؟
این خیلی مهم است که خطرات طول دوران بارداری را در نظر بگیرید ، پس اگر پزشک شما میگوید ممکن است عوارضی وجود داشته باشد و نباید به سفر بروید ، پس خواهشا به سفر نروید !
در اینجا برخی مواردی را که ممکن است پزشک خصوصاً در هفتههای اول بارداری ، شما را از مسافرت رفتن منع کند، ذکر میکنیم .
۱– سابقهی زایمان زودرس یا سقطجنین:
اگر درگذشته سقطجنین داشتهاید ، یا در خانوادهتان کسی سقطجنین کرده است ، شما باید خیلی مراقب باشید . شاید نتوان از زایمان زودرس جلوگیری کرد ، زیرا تشخیص آن دشوار است اما مطمئناً میتوانید با رعایت کردن یک زایمان بیخطر و سالم را بگذرانید .
بغیراز داشتن یک رژیم سالم و مراقبتهای قبل از زایمان ، شما باید ورزشهای سنگین و مسافرت رفتن را در زمان بارداری محدود کنید .
۲– بارداری چندگانه ( دوقلو ، سهقلو و … )
دوقلو و سهقلوها معمولاً زود به دنیا میآیند ، بنابراین خیلی مهم است که در مورد زمان و گزینههای تولد با ماما و پزشک خود صحبت کنید . بهطور کلی چند قلوها قبل از ۳۸ هفته به دنیا میآیند ، بیش از نیمی از دوقلوها بیش از ۳۷ هفته ( ۹ ماه و یک هفته ) طول میکشد و تقریباً ۷۵ درصد از سهقلو و … قبل از ۳۵ هفتگی ( ۸ ماه و ۳ هفته ) به دنیا میآیند .
بنابراین اگر شما در سه ماه آخر بارداری هستید ، بهتر است احتیاط را رعایت کرده ، در خانه بمانید و استراحت کنید .
۳– فشارخون بالا
اگر به فشارخون بالا مبتلا هستید ، خیلی مهم است که اقدامات احتیاطی را رعایت و بهاندازه کافی استراحت کنید .
فشارخون بالا در دوران بارداری خطرات مختلفی به همراه دارد ، مانند : کاهش جریان خون به جفت ؛ جنین از جفت مواد مغذی و اکسیژن دریافت میکند ، پس افزایش فشارخون باعث کاهش رسیدن مواد مغذی و اکسیژن کافی به جنین شده و یکی از دلایل کاهش وزن نوزاد هنگام تولد است .
فشارخون بالا میتواند باعث انقباض و یا جدا شدن جفت از دیوارهی رحم شود که این یک وضعیت جدی است ، زیرا خونریزی شدید در مادر ایجاد کرده و رسیدن اکسیژن به جنین قطع میشود .
۴– اختلالات پلاکتی
افراد مبتلابه مشکلات و اختلالات پلاکتی در معرض خطر ابتلا به انقباضات جفتی ، خونریزی و .. هستند که ممکن است سلامت مادر و جنین را تهدید کند . پس اگر شما دچار همچین اختلالی هستید ، یا مستعد به ابتلا هستید ، مسافرت رفتن در دوران بارداری برای شما ایدهی عاقلانهای نیست .
۵– دیابت بارداری
اگر یک زن در دوران بارداری مبتلا به دیابت شده باشد ، دیابت بارداری میگویند . تقریباً ۲ تا ۱۰ درصد مادران باردار دیابت یا قند خون بالا دارند .
حتی اگر شما دیابت نداشته باشید ، ولی سابقهی خانوادگی دیابت دارید ، باید به همان اندازه مراقب باشید ، زیرا بارداری میتواند عوارض بعد از زایمان ایجاد کند و بهترِ است بجای مسافرت کردن ، استراحت کنید و از دیابت بارداری دوری کنید .
۶– گردن رحم ناقص ( سرطان رحم )
هیچ علت قطعی پشت بیماری سرطان رحم وجود ندارد ، این بیماری ممکن است به علت ناهنجاریهای رحمی یا جفتی رخ دهد . این بیماری با معاینه فیزیکی یا سونوگرافی واژینال مشخص میشود . تقریباً ۲۰ یا ۲۵ درصد از حاملگی به علت ناپایداری گردن رحم در سه ماهه دوم پایان مییابد .
۷– خونریزی در حین بارداری
خونریزی شدید واژینال ممکن است در طول بارداری رخ دهد . البته در ماههای اول لکه بینی طبیعی است ، ولی لکه بینی با خونریزی ناشی از عوارض جفتی یا تولد داخل رحمی فرق دارد .
اگر در ماههای بارداری دچار خونریزی هستید ، بهتر است ایده سفر را فراموش کنید .
۸– حاملگی خارج رحمی
این مشکل میتواند باعث پارکی لوله فالوپ شود و برای مادر و نوزاد تهدیدکننده است . همچنین اگر مادر از پره اکلامپسی به همراه حاملگی خارج رحمی رنج میبرد ، پس وضعیت آن بسیار جدی است و استراحت کامل در رختخواب توصیه میشود .
ممکن است پزشک شما ، به دلایل دیگر شما را از مسافرت رفتن منع کند . مثلاً در سه ماهه اول و آخر پیشنهاد میشود از سفر کردن اجتناب شود .
اگر سن شما ۳۵ به بالاست و برای اولین بار است که حامله میشوید ، بهتر است سفر نکنید .
نکات قابل توجه سفر در دوران بارداری
غذا و نوشیدنیها در سفر
مصرف غذا و نوشیدنیها در سفر میتواند خطرهایی را برای زن باردار به وجود آورد، به همین دلیل وقتی در سفر هستید، بهتر است توجه بیشتری به آنچه میخورید و مینوشید، داشته باشید. برخی از مواردی که بهتر است در رابطه با نحوۀ مصرف آب و غذا به آنها توجه کنید در زیر آمده است:
آب بستهبندیشده استفاده کنید
بهتر است این آبها را از میان نامهایی انتخاب کنید که علامت استاندارد و نشان سازمان غذا و دارو روی آنها درج شده است. اگر به آب بستهبندیشده دسترسی ندارید، بهتر است از مصرف آب لولهکشی بدون جوشاندن آن پرهیز کنید و حتماً پیش از مصرف، آب را بجوشانید. از مصرف آب چشمه و رودخانه به شدت پرهیز کنید. مصرف آب آشامیدنی ناسالم ممکن است باعث ابتلا به بیماری وبا شود.
از مصرف یخهای فلهای خودداری کنید
قالبهای یخی که در دکهها به صورت باز فروخته میشود ممکن است غیربهداشتی و آلوده باشد. به همین دلیل بهتر است از آنها استفاده نکنید.
به میزان کافی آب بنوشید
به طور کلی زنان باردار باید روزانه هشت تا ۱۰ لیوان آب بنوشند. اگر به مناطق گرمسیر سفر میکنید، کاهش آب مصرفی ممکن است باعث دهیدراته شدن یا از دست دادن آب بدن شود که برای جنین خطرناک است. به همین منظور سعی کنید که همیشه آب سالم و پاک همراه خود داشته باشید تا به محض تشنگی از آن بنوشید.
از مصرف شیر، لبنیات و آبمیوه غیرپاستوریزه پرهیز کنید
شیر و لبنیات غیرپاستوریزه و محلی میتواند باعث بیماری تب مالت شود، بنابراین دقت کنید که حتماً از شیر، لبنیات و آبمیوه پاستوریزه استفاده کنید.
غذاها را خودتان بپزید
تا آنجا که ممکن است سعی کنید غذاها را خودتان بپزید و به رستورانهای بینراهی اطمینان نکنید. همچنین غذاهای مانده هم میتواند ایجاد بیماری کند. غذاهای نیمهآماده یا غذاهای فرآوریشده مثل سوسیس، کالباس و انواع ناگت میتواند حامل باکتری یا انگلهای بیماریزا باشد و اگر درست پخته نشود میتواند باعث بیماری شود. توجه کنید که در طول سفر وعدههای غذایی خود را کاهش ندهید و رژیم غذایی پیش از سفر خود را حفظ کنید.
سبزیجات و میوهها باید تمیز شسته شود
سبزی و میوه را پیش از مصرف خوب بشویید و ضدعفونی کنید. بهتر است تا حد امکان از سبزیجات پخته استفاده کنید. میوهها و سبزیجاتی که خوب شسته نشده است، میتواند باعث وبا شود. از تماس با میوههایی روی درخت و چیدن آنها پرهیز کنید، زیرا ممکن است آغشته به انواع سم آفتکش باشد.
تفریح و فعالیتها در سفر
اگر برای تفریح و استراحت به سفر میروید، باید توجه کنید که برخی تفریحها و فعالیتها در سفر ممکن است برای شما مناسب نباشد. برخی از مواردی را که باید در فعالیتهای سفر رعایت کنید در زیر آمده است:
در دریاچه یا رودخانه شنا نکنید
آب دریاچه یا رودخانه ممکناست حاوی میکروب یا باکتریهایی باشد و شنا کردن در دریاچه یا آبتنی در رودخانه ممکن است باعث ایجاد عفونت در بدن شود که سلامت شما و جنینتان را تهدید کند.
از رفتن به حوضچههای آب گرم خودداری کنید
بسیاری از شهرهای ایران دارای چشمههای آب گرم است و قرار گرفتن بدنتان در چشمههای آبگرم میتواند برای جنین شما خطرناک باشد، به همین دلیل به هیچ عنوان این برنامه را در سفر خود قرار ندهید.
ورزشهای آبی انجام ندهید
ورزشهای آبی مثل اسکی روی آب با هر وسیلهای مثل جت اسکی، قایقهای پرسرعت و چیزهایی شبیه آنها را در طول بارداری استفاده نکنید. در ضمن امکان پرتاب شدن شما یا ضربه خوردن به شکم در این فعالیتها زیاد است.
اسبسواری یا شترسواری نکنید
اسبسواری در ساحل یا یک سواری هیجانانگیز با شتر در کویر ممکن است خیلی وسوسهانگیز به نظر برسد اما برای یک زن باردار خطر سقوط از اسب یا شتر وجود دارد و همچنین ممکن است ضربههایی که اسب یا شتر هنگام راه رفتن وارد میکنند باعث آسیب جدی به جنین شما شود.
پیادهروی کنید
برای اینکه گردش خون کافی در بدنتان وجود داشته باشد و همچنین جهت بهبود فرایند هضم غذا و جلوگیری از یبوست در سفر، بهتر است ساعتی را در روز صرف پیادهروی کنید.
برخورد با حیوانات در سفر
حیوانات و نوازش آنها شاید برای همه لذتبخش باشد، اما وقتی باردار هستید باید بیشتر مراقب باشید. بیماریها و انگلهایی وجود دارد که قابل انتقال از حیوان به انسان هستند و ممکن است بارداری شما را به خطر بیندازد. در برخورد خود با حیوانات در سفر به موارد زیر توجه کنید:
مراقب گاز گرفته شدن توسط حیوانات باشید
گاز گرفتن حیواناتی مثل سگ، گربه، موش، خفاش و گرگ ممکن است باعث ابتلا به بیماری هاری در دوران بارداری شود. این بیماری اگر به سرعت درمان نشود، خطر مرگ جنین و مادر را به دنبال خواهد داشت. تا حد ممکن از این حیوانات در طول سفر دوری کنید.
به خاک محل زندگی گربه دست نزنید
گربههای غیرخانگی ممکن است ناقل انگل بیماری توکسوپلاسموز باشند. این انگل در مدفوع گربه وجود دارد و با توجه به این که گربه در خاک مدفوع میکند، ممکن است تماس با خاک، باعث انتقال این بیماری به مادر شود. در دوران بارداری درصورتیکه دستتان با چمن یا خاک تماس داشت، سریعاً آن را با آب گرم و صابون بشویید. این انگل از طریق بینی، چشم، دهان یا زخم وارد میشود. توکسوپلاسموز ممکن است منجر به سقط جنین شود. بهتر است در دوران بارداری از تماس با هر خاکی خودداری کنید.
با سگهای آزاد در طبیعت بازی نکنید
سگهای آزاد در طبیعت ممکن است بیماریهای انگلی متعددی داشته باشند که قابل انتقال به انسان هستند. یکی از این انگلهای خطرناک، انگل کیست هیداتیک است. این انگل ممکن است از طریق تماس یا مدفوع سگ به انسان منتقل شود. این انگل میتواند خطرهای شدیدی برای جنین شما داشته باشد و این امکان نیز وجود دارد که ابتلا به آن، احتمال سقط جنین را افزایش دهد، البته سگهایی که واکسینه شدهاند و داروهای ضدانگلی دریافت کردهاند، خطری ندارند.
روش های سفر در دوران بارداری (هواپیما-قطار-اتوبوس-خودرو)
برای خانم باردار سفر با چه وسیله ای ایمن تر است؟
سفر با خودروی شخصی در دوران بارداری
در این مورد نمی توان نسخه کلی داد اما سفر با خودروی شخصی آن هم در این جاده های پرترافیک، مستلزم این است که خانم به مدت طولانی بنشیند و احتمال تجمع خون در پاها و ایجاد لخته در عروق پا که خطرهای جدی مانند آمبولی در پی خواهد داشت، به وجود می آید.
اگر احتمال بروز اتفاق هایی مثل ترمزهای ناگهانی، دست اندازها و خدای ناکرده تصادف ها را هم در نظر بگیریم، می بینیم که منطقی نیست خانم باردار که به ضربه ها حساس است، ریسک کند اما اگر سفر کوتاه باشد و پزشک هم تشخیص دهد، می توان با اتومبیل شخصی به سفر رفت اما باید هر یک ساعت از اتومبیل پیاده شوند و کمی قدم بزنند تا خطری پیش نیاید.
سفر با هواپیما در دوران بارداری
سفر در هفته های آخر بارداری به هیچ وجه توصیه نمی شود و حتی از هفته 36 بارداری به بعد، کادر پرواز هم اجازه سفر نمی دهند. حتما خانم باردار باید زیر نظر پزشک باشد و احتمال زایمان زودرس را به وجود نیاورد. در این ماه ها بهتر است در شهر و خانه خودتان تفریح کنید و در آرامش از هوای بهار و تعطیلی و با هم بودن لذت ببرید. این تاکید در بارداری 2 یا چندقلو بیشتر از قبل می شود و شاید بهتر باشد از فکر سفر بیرون بیایید. تصمیم گیری در این مورد به شرایط خانم، سن بارداری و نظر پزشک بستگی دارد.
سفر با قطار در دوران بارداری
بله، بهترین وسیله سفر خانم باردار قطار است که می تواند راحت در آن قدم بزند. البته در مسافت طولانی ، امکان تکان و ضربه ها وجود دارد. گاهی ما فراموش می کنیم برای چه به سفر می رویم؛ خانم باردار و همسرش باید از خود بپرسند مگر نه اینکه به سفر می روند تا تمدد اعصاب کنند؟ حالا اگر خود سفر برای آنها عامل ایجاد استرس شود و مدام بخواهند نگران باشند، چرا این استرس را حذف نکنند؟ خود استرس می تواند سلامت مادر و جنین را تهدید کند بنابراین حتی برای سفر با قطار که به نظر می رسد ایمن ترین وسیله است هم باید با پزشک مشورت کرد.
در پايان مي توان گفت که شما با پيش بيني هاي مناسب و اجازه ي پزشک خود، مي توانيد با خيال راحت براي تعطيلات به مسافرت برويد و سفري شاد و راحت داشته باشيد.